Zviceranët gjatë historisë kanë bërë disa shpikje që përdoren edhe sot në mbarë botën dhe të cilat janë shumë të rëndësishme e praktike.

---

Si përfundoi një gërvin në hapësirë? Dhe çfarë ka të përbashkët një gotë verë me paketimin tuaj të sanduiçit? Shpikja e kapëses Velcro dhe e celofanit shfaqin një talent të vërtetë zviceran: konvertimi i ideve të çmendura në vegla praktike të mbetet në mendje. Këta janë vetëm dy shembuj të zgjuarsisë zvicerane.

Patenti – Martin Winterhalter (1925)

Amerikanët mund të kenë pasur idenë, por zviceranët e përsosën atë që ne sot e quajmë patentë. Ideja origjinal u nis në SHBA në vitin 1851. Ideja ishte të jenë dy rreshta në atë mënyrë që ato të lidhen mes vete me një tërheqje.

Hyn një avokat nga St. Galleni. Në vitin 1923, Martin Winterhalter u afrua nga një amerikan i cili kishte versionin e fundit të patentit. Winterhalter pa hapësirë për përmirësim, duke investuar 10.000 franga në blerjen e tij.

Deri në vitin 1925, ai e përsosi dhe krijoi atë që është në përdorim edhe sot. Një tjetër legjendë tregon se si Winterhalter mbrojti makinerinë e tij në Gjermani dhe Luksemburg nga nazistët duke e kontrabanduar atë në Zvicër.

Velcro® – Georges de Mestral (1941)

Ju mund të thoni se zviceranëve ju pëlqejnë gjërat që qëndrojnë. A ju befason që Velcro ishte shpikur dhe regjistruar në Zvicër?

Gjatë gjuetisë në malet e Juras, një inxhinier zviceran vërejti disa bërthama që ishin kapur në rrobat e tij, po njësoj edhe te qeni i tij dhe ishte e pamundur të hiqen. Një inspektim më i afërt tregoi se ato kishin grepa të vogla që mundësonin ngjitjen e tyre në fibër dhe flokë.

Me ndihmën e shokëve të tij në industrinë e thurjes, Georges de Mestral, u përsërit metoda “fiksohet dhe kapet“ në një zbulim. Ai e quajti Velcro nga frëngjishtja velour dhe thurje.

Në 1969 astronautët përdorën Velcro për të siguruar gjërat në anijen kozmike Apollo.

Pajisja për qërimin e perimeve dhe frutave, Rex– Alfred Neweczerzal (1947)

Kjo pajisje u zbulua në vitin 1947 nga Alfred Neweczerzal.

Historia nis kur ai erdhi me një zbulim pasi u lodh duke qëruar patate në ushtri. Dizajni i tij me të vërtetë i ka dhënë një revolucion kuzhinës në të gjithë botën.

I dizejnuar vetëm nga një copë alumini, Rexi origjinal u prodhua shpejt, ishte i lirë për tu blerë, me kualitet të lartë dhe lehtë për tu përdorur.

Një tjetër legjendë thotë se familja kërkoi nga nipi i tij të zëvendësojë tehat e Rex pas 6 viteve përdorimi. Deri në këtë ditë nipi i tij vazhdon të prodhojë të njëjtin model.

Nescafe – Max Morgenthaler (1936)

Në vitin 1929, në Brazil mbeti një tepricë e madhe e farave të kafesë si pasojë e rrëzimit të aksioneve në bursë, në Wall Street. Instituti “Brazilian Coffee” më pas iu afrua firmës zvicerane Nestle me një mision për të shpëtuar industrinë braziliane të kafesë duke krijuar kafe të shpejta dhe të shijshme.

Pas pesë viteve përpjekjesh të dështuara në ruajtjen e shijes së vërtetë të kafesë në formën e pluhurit, Nestle anuloi eksperimentin.

Megjithatë, një kimist i stafit fshehurazi vazhdoi të provonte metoda të ndryshme. Në 1936, Max Morgenthaler paraqiti një formulë e cila do të ishte fituese për Nestle. Kështu lindi Nescafé më 1 prill 1938.

Saji/Saja – Caspar Badrutt (1870)

‘Eins, zwei, drei…’ ( Një, dy, tre)

Kushdo që ka parë filmin Cool Runnings 1993, e di se zviceranët janë ekipi fitues bobsleigh, por ata nuk e shpiknin dot sportin.

Kjo erdhi si rezultat i angazhimit të disa turistëve britanikë të cilët u joshën nga pronari i një hoteli për të provuar shërbimet spa në St Moritz, në muajt e dimrit. Të çuditur ata përdorën sajat në rrugët e mbuluara me borë.

Megjithatë, ishte ndërmarrësi Badrutt i cili e ktheu aktivitetin në një sport. Ai ndërtoi një pistë në të cilën organizoi garat e para zyrtare në 1884.

World Wide Web – Tim Berners-Lee at CERN (1989)

Kombinimi i ideve britanike dhe praktika zvicerane duket të jetë fituese. Pak më shumë se 100 vjet pas bobsleigh, një tjetër anglez kishte përdorur burimet në dispozicion në Gjenevë për të krijuar World Wide Web.

Frymëzuar nga rrjeti i përbashkët i CERN-it, ruajti informacionet me një hyrje tjetër, Berners-Lee krijoi versionin e tij. Faqja e parë në botë ishte e bazuar në CERN, në kompjuterin e Berners-Lee.

Kjo makinë “NeXT” – serveri origjinal i internetit është ende CERN sot. Në vitin 1993, CERN lëshoi softuerin në publik dhe u bë World Wide Web.

Planifikimi dixhital- Michael Näf dhe Paul E. Sevinç (2007)

Nuk ekziston një gjë e tillë që ju të jeni vonë në Zvicër. Në një vend ku trenat largohen në sekondë, si dhe vetëm pesë minuta janë shumë vonë, planifikimi është një art.

Nuk është surprizë që planifikimi dixhital është shpikur nga një shkencëtar i kompjuterizuar zviceran dhe një inxhinier elektrik Michael Näf dhe Paul E. Sevinç. Näf doli me konceptin e Doodle. Kjo platformë online i lejon përdoruesit të shënojnë datat në një kalendar, një shërbim që përdoret tani nga 20 milionë njerëz çdo muaj.

Celofani – Jacques E. Brandenberger (1912)

Dhe për të përfunduar gjërat … celofan! I frymëzuar duke parë se si një gotë e verës ra mbi një mbulesë tavoline, ai vendosi të shpikë një material që mund të pengojë lëngjet të derdhen…