---

“Dy vite eksperimentim”

Kështu e përshkruan pikturën politike të Malit të Zi, Miodrag Legiç, njëri nga liderët i cili në gusht të vitit 2020 rrëzoi Partinë Demokratike të Socialistëve të Millo Gjukanoviç nga pushteti, pas plot tri dekadash, shkruan BBC në gjuhën serbe, përcjell gazeta online Reporteri.net.

“Patëm dy eksperimentime me qeveri, kështu fitorja jonë pësoi disfatë në njëfarë mënyre – në atë çfarë u bë, por edhe përkundër pritshmërive qytetare”.

“Eksperimenti i parë ishte formimi i qeverisë nga ekspertë të vetëshpallur, ndërsa eksperimenti i dytë ishte një koalicioni i DPS-së së mposhtur me një pjesë të fitimtarëve”, ka thënë Miodrag Lekiç në një intervistë për BBC-në në gjuhën serbe, transmeton Repoteri.net.

Qeveria tri-koalicionëshe e ekspertëve zgjati më pak se një vit, dhe partia Demos e Lekiç u kthye në opozitë për shkak se qeveria e pakicës së Dritan Abazoviç, mbështetur nga DPS-ja, u vu në pushtet.

Kur edhe kjo qeveri u rrëzua vetëm pas disa muajsh, partitë fitimtare të zgjedhjeve të 2020’ës u pajtuan për një koalicion të ri dhe nominuan Miodrag Lekiç’in për një mandat të tretë, por Presidenti Millo Gjukanoviç refuzoi t’ia besojë mandatin për të formuar qeverinë.

“Nuk ka garancione që një eksperiment i tretë do të kishte sukses, por së paku do të formohej mbi parimet e demokracisë”.

Miodrag Lekiç ka qenë diplomat për kohë të gjatë, ambasador i ish-Jugosllavisë në të 90’at e hershme në Mozambik, Lesoto dhe Suaziland, dhe që nga 1995-2003, përfaqësues i Jugosllavisë në Itali.

Në jetën politike të Malit të Zi, ai korri një nga sukseset më të mëdha në 2013, kur ishte vetëm një përqindje të vogël të votave larg të fituarit të zgjedhjeve presidenciale mbi kandidatin e DPS-së, Filip Vujanoviç.

“Brishtë”

Numërimi i tretë i votave të fitimtarëve të zgjedhjeve të 2020’ës nuk ishte i lehtë: u deshën së paku shtatë takime të përfaqësuesve politikë, të cilët, vetëm pak para afatit të fundit kohor, pa nënshkrime formale, arritën marrëveshje që Miodrag Lekiç të ishte mandatari.

“Është krejt e brishtë, e brishtë, siç thonë italianët – është”.

“Por, të gjithë që arritën marrëveshjen i qëndrojnë pas asaj”.

Pyetur nëse beson se të gjitha partitë qëndrojnë sinqerisht pas kandidaturës së tij, Lekiç jep nuanca shtesë.

“S’shoh dot brenda shpirtërave të njerëzve, por lojëra të ndryshme ka pasur”.

“Qeveria e tanishme ka rënë dhe mbase ishte në interes të dikujt që të zgjasë së më shumë të jetë e mundur – interesat e pjesshme nuk nuk janë zhdukur”.

Në anën tjetër, Lekiç s’ka dyshimet që Presidenti Millo Gjukanoviç, i cili refuzimin për t’ia dhënë mandatin e shpjegoi si “nuk e kam përshtypjen se ka mazhorancë të qartë”, i përshtatet jostabiliteti politik.

“Qëllimi përfundimtar i tij është të shkund gjithçka në kushte teknike dhe në ushtrues detyre, dhe që ai të mbetet institucioni i vetëm legjitim”.

“Kjo nënkupton edhe Zyrën e Prokurorit, që gjithashtu është në ushtrues detyre, por ka treguar ca shenja jete”.

Kush është Miodrag Lekiç?

• Ai u lind më 1945 në Bar (Mali i Zi)
• Diplomoi në marrëdhënie ndërkombëtare në Fakultetin e Shkencave Politike në Beograd, studioi në Francë
• 1990-1992, ambasador i Jugosllavisë socialiste në Mozambik, Suaziland dhe Lesoto
• 1992—1995, Ministër i punëve të jashtme i Malit të Zi.
• 1995-1999 dhe 2001-2003, ambasador i Republikës Federale të Jugosllavisë në Itali;
• Në 2012, u bë lider i koalicionit opozitar të Frontit Demokratik
• Në 2013, pësoi disfatë në garën e paqartë për President të Malit të Zi nga kandidati i DPS-së, Filip Jovanoviç;
• Në 2015, i themeloi partinë Demos, lider i së cilës është edhe sot,
• Që nga 2012, është deputet në Parlamentin e Malit të Zi.

“Nuk e dimë kush është shumicë, kush është pakicë”

Kur përmbledh rezultatet e dy viteve të mëparshme, Miodrag Lekiç përfundon me buzëqeshje se në Mal të Zi është shfaqur një problem me kuptimet e thjeshta të fjalëve.

“Ne nuk e dimë kush është shumicë, kush është pakicë – kemi një problem terminologjik.

“Kur them pakicë, do t’ju ngatërroj se kë dua të them, kjo është ajo që kemi arritur.”

Të gjitha këto ai i sheh si rezultat i kalimit në një sistem shumëpartiak, të cilin e konsideron “demokratik për herë të parë”.

“Ne nuk iu përgjigjëm kërkesave të qytetarëve dhe idealeve të tyre: pamë situata ku disa dukeshin sikur po praktikohej shteti, nuk kishte unitet minimal në mazhorancën parlamentare ku duhej të ndërtohej besimi dhe shpeshherë nuk kishte marrëdhënie cilësore mes parlamentit dhe qeverisë.

“DPS nuk ka humbur plotësisht – dhe me gabimet e fituesit, ajo madje është rigjallëruar paksa”.

Ai e sheh arsyen për këtë në mënyrën se si u krijuan dy qeveritë e fundit malazeze.

“Qeveria e parë (e Zdravko Krivokapiç) u formua kryesisht nga pjesë të kishës [ortodokse serbe], dhe e dyta (e Dritan Abazoviçit) u formua përsëri nga faktorë të huaj”, përcjell Reporteri.net.

Zgjidhja e çështjes së marrëdhënieve ndërmjet shtetit dhe Kishës Ortodokse Serbe i shqetësoi të dyja qeveritë dhe nënshkrimi i Dritan Abazoviçit në Marrëveshjen Themelore, që rregullon këto marrëdhënie, i shmangu atij nga karrigia e kryeministrit.

“Nuk do të thosha se është një marrëveshje historike, edhe pse është një temë e rëndësishme dhe është mirë që është hequr nga rendi i ditës”.

“Por, është një marrëveshje e këtij momenti, e këtij çasti – dhe unë nuk do ta shpallja as të përjetshme dhe as historike”.

Prandaj Lekiç do të përmend se është më e rëndësishme që disa gjëra të kthehen në rrjedhat normale.

“Kisha ndërhyri në formimin e qeverisë në valën e ndjenjave masive nga tubimet protestuese kundër Ligjit për Lirinë e Fesë dhe, po të mos kishte qenë kështu, nuk do të kishin ndërhyrë kaq lehtë”.

“Ndoshta dukem naiv, por shpresoj se edhe ata kanë nxjerrë disa mësime dhe se tani duhet patjetër t’i kthehen kornizës së aktiviteteve të rregullta sepse ky është një shtet laik”.

Si arritjen më të madhe në dy vitet e kaluara, Lekiç e sheh zgjedhjen e prokurorëve dhe Këshillit Prokurorial, i cili padyshim që është ende duke vepruar.

Ky është një parakusht për luftën kundër krimit dhe korrupsionit, i cili u promovua njëlloj në fushatat parazgjedhore, por edhe u kërkua nga partnerët ndërkombëtarë të Malit të Zi.

“Edhe kjo pyetje ishte e dështuar – pamë verbalizëm, fryrje fjalësh, pa ndonjë rezultat të madh”.

“Dekriminalizimi nuk duhet bërë në mënyrë revanshiste dhe kemi parë shumë lëvizje pa rezultat, edhe pse ka pasur disa ngjarje të rëndësishme, si arrestimi i kreut të drejtësisë”.

Për presidentin dhe kryeministrin (teknik).

Një tjetër element do të ndërhyjë së shpejti në krizën parlamentare në Mal të Zi.

Mandati pesëvjeçar i presidentit Milo Gjukanoviq skadon në pranverën e vitit 2023 dhe vendi po përgatitet për zgjedhje të rregullta presidenciale, të cilat për herë të parë në histori mund të kombinohen me zgjedhje parlamentare.

Megjithatë, nuk flitet për një kandidat të opozitës – një apo më shumë prej tyre – në horizont.

“Gjithçka është shumë afër dhe, nëse rrethanat do të ishin normale, tashmë duhet të jetë gati.

“Por, kjo temë është shumë e largët, askush nuk ka hapur ende letra, megjithëse bashkimi i forcave do të ishte diçka e favorshme”.

Lakimin e Milo Gjukanoviçit nga skena politike e Malit të Zi, Lekiç e sheh si moment të rëndësishëm, por edhe mundësi, transmeton Reporteri.net.

“Nuk mendoj se nga ai moment do të nisë përrallë, megjithëse e konsideroj shumë përgjegjës për politikat e përçarjes, demagogjisë, manipulimit”.

“Ai është një nga paraardhësit e populizmit serb në Mal të Zi me deklarata të forta që nuk harrohen dhe më pas kaloi në populizmin ekstrem malazez me tema të nxehta”.

Nga ana tjetër, ai thotë se ka mbështetur liderët e rinj malazezë – Dritan Abazoviç dhe Aleksa Beçiç, liderin e demokratëve, partnerin më të ngushtë të Lekiçit në koalicion.

“Poenta e Malit të Zi është që një shqiptar është kryeministër, por sigurisht që nuk është një poentë artificiale”.

“Dritan Abazoviç ka hyrë në luftën kundër krimit dhe ka treguar njëfarë guximi, por në të njëjtën kohë është edhe një vorbull e politikës, me shumë deklarata dhe tentativa, me rezultate modeste – që duhej të ishte më mirë”.

Serbia, Mali i Zi, Jugosllavia

Edhe pse dukej se marrëdhëniet mes Podgoricës zyrtare dhe Beogradit do të ishin më të relaksuara pas rezultateve të zgjedhjeve të vitit 2020, tensionet janë ulur pak.

Vizitat shtetërore janë disi më të shpeshta, por padyshim që ka pasur zhurma në komunikimin diplomatik dhe ambasadori i Serbisë në Podgoricë, Vladimir Bozhoviq, është shpallur i padëshirueshëm dhe në tetor 2022 do t’i ndalohet hyrja në Mal të Zi.

“Ka pasur gabime nga të dyja palët, ato kanë qenë reciproke, por për momentin nuk shoh presion të dukshëm nga Beogradi, edhe pse mund të jetë vetëm një qetësi.

Tradicionalisht, gjatë historisë, problemi ka qenë me gjykatat, me elitën, ndërsa qytetarët e thjeshtë duan rrugë më të mira, ekonomi, shkëmbim kulturor.

Vetë Lekiç e ka hasur shpesh jetën në skaj të marrëdhënieve serbo-malazeze, të klasifikuar ose si mbrojtës të pavarësisë malazeze ose si promovues të politikës serbe.

“Fati i të gjithë atyre që përpiqen ta shohin tërësinë dhe të jenë jashtë atyre ndarjeve serbo-malazeze është të klasifikohen në të dyja anët.

“Ata mendojnë se unë jam duke filozofuar kur them se Serbia që është antimalazeze dhe malazezja që është antiserbe është e papranueshme për mua – dhe kjo nuk është vërtet një mençuri e madhe.”

Në vend të kësaj, Lekiç do ta përshkruajë veten lehtësisht me kuptimin e tij se cilës kulturë i përket.

“Ekziston vetëdija se nuk kemi kaluar keq në Jugosllavi, si një nga gjashtë republikat – nuk e kemi atë traumë.

“Edhe sikur të kenë sukses ta thyejnë Jugosllavinë, nuk do ta thyejnë lehtë kulturën jugosllave, e cila nuk është e sistemuar askund por riprodhohet nga natyra e gjërave./Reporteri.net/