Autor: Liberties

---

Nëse shohim çështjet më të mëdha dhe fushatat politike të viteve të fundit – zgjedhjet e niveleve nacionale, vota për Brexit, madje edhe debatet rreth restriksioneve anti-Covid – ekziston një element i përbashkët: prezenca e propagandës politike.

Të nxitur nga peisazhi mediatik i ndryshuar dhe ngritja e mediave sociale, kurrë më shumë propagandë politike se tani nuk ka pasur. Dhe kjo është lajm tejet i keq për demokracinë për arsye se propaganda politike nuk është thjesht retorikë nxitëse që për synim ka dobësimin e kundërshtarit politik. Është forcë më e gjerë që synon të krijojë frikë dhe ankth dhe ta përçajë shoqërinë kundër vetes.

Çka është propaganda politike?

Propaganda politike është informacion i rremë që shpërndahet për të shkaktuar dëm dhe të çojë përpara një kauzë politik. Informacion i rremë dhe çoroditës që qëllimisht bëhet për të farkëtuar kuptimet e njerëzyre rreth një çështje dhe avancimit të një kauze, në këtë rast të një kauze politike.

Keqinformimi është është informatë e rreme e shpërndarë me qëllim për të çorientuar – që do të thotë, personi që shpërndan informatin është në dijeni për gënjeshtërsinë e sa – dhe është fjalë e lirë e shtrënguar. Por, dezinformimi, që mund të ketë pasoja negative ndaj proceseve demokratike, nuk mund të jetë fjalë e lirë. Prandaj, propaganda, si formë dezinoformimi, nuk është fjalë e lirë e shtrënguar.

Çfarë është sot propaganda politike? Si ka ndryshuar?

Propaganda politike s’është gjë e re. Qeveritë kanë shpërndarë propagandë që nga kohët antike. Më shumë se 2 mijë vite më parë, Oktaviani udhëheqte një kampanjë të vrazhdë propagandistike për të shkatërruar rivalin e tij Mark Antonin për t’u bërë perandor romak.

Dallimi më i madh sot është se propaganda nuk gjendet te materiali në vetvete domosdoshmërisht, por në shtrirjen e saj. Falë internetit dhe mediave sociale, por edhe të sektorit mediatik të nxitur nga raportimet senzacionale (vetëm për shkak të profitit), propaganda politike mund të arrijë më shumë njerëz dhe më shpejt se asnjëherë më parë.

Disa qeveri që përdorin rregullisht propagandë, si regjimi i Orbanit në Hungari, kanë shtënë në duar kontrollin e mediave shtetërore dhe private, kështu që janë në gjendje të pompojnë propagandën e tyre politike përmes këtyre organeve, duke i dhënë vetes një shkëlqim të rremë legjitimiteti. Por, ne kemi parë që ju nuk keni nevojë për mediat pas jush për ta bërë këtë. Donald Trump përdori mediat sociale dhe ndihmën e vetëm disa grupeve miqësore mediatike, si Fox News, për të përhapur propagandën e tij. Megjithatë, media kryesore luajti një rol, duke marrë dezinformimin dhe duke e ndarë atë. Edhe kur kjo bëhet për të ftuar kritika ndaj mesazheve të tij, veprimi i thjeshtë i ndarjes së tyre i ndihmon ato të përhapen, pavarësisht nga konteksti.

Por, propaganda politike nuk është vetëm një mjet për të mashtruar njerëzit. Një element kyç i propagandës është se ajo mbjell mosbesim, duke i ngatërruar njerëzit se çfarë të besojnë dhe çfarë të mos besojnë. Në afat të mesëm dhe afatgjatë, kjo bën që shumë njerëz të largohen krejtësisht nga debati politik, sepse bëhet shumë e vështirë të kuptosh se çfarë informacioni duhet besuar dhe kujt duhet t’i besohet.

Kur kjo shoqërohet me gjendjen në rënie të mediave të pavarura në kaq shumë vende, kjo do të thotë se njerëzit e kanë shumë më të vështirë të marrin raportime të mira dhe të sakta. Grumbulluesit e lajmeve si Google dhe Facebook kanë shtrydhur rrjedhat e të ardhurave të njësive të pavarura, kështu që ata duhet të angazhohen në raportimin e mediave të tjera. Të marra së bashku, ajo që lë kjo është një qytetar që nuk di se kujt t’i besojë dhe media propagandistike që duket më e ngjashme me mediat me cilësi të mirë në internet.

Teknika dhe shembuj të propagandës politike

Propaganda politike priret të jetë e bazuar në frikë, duke ngjallur pasiguri dhe shqetësim në audiencën e saj. Qeveritë aktuale të Polonisë dhe Hungarisë përdorin propagandë politike për t’i treguar popullit të saj se kujt duhet të kenë frikë dhe të krijojnë narrativa “Ne kundër Tyre”. Emigrantët, komuniteti LGBTQI, të drejtat e njeriut dhe grupet mjedisore, madje edhe vetë BE-ja, të gjithë portretizohen si të huaj të këqij që dëshirojnë t’i bëjnë dëm vendit, dhe qeveria është hedhur si mbrojtëse e njerëzve. Kjo është e ngjashme me mënyrën se si propaganda është përdorur gjatë shekullit të kaluar, nga Gjermania naziste në Bashkimin Sovjetik e deri më sot.

Propaganda politike tenton të synojë frikën dhe ankthin që shumica e njerëzve i shohin si themelore. Kur njerëzit kanë frikë për fenë e tyre, sigurinë personale, traditat ose sigurinë ekonomike, ata priren të jenë shumë të motivuar për të votuar për ata që i perceptojnë se mbrojnë mënyrën e tyre të jetesës. Me kalimin e kohës, kjo do ta zhvendosë popullsinë drejt mbështetjes së tendencave autoritare, pasi ata mashtrohen për t’u besuar këtyre kërcënimeve dhe më pas janë të gatshëm të tregtojnë disa nga të drejtat dhe liritë e tyre për të ndihmuar qeverinë të mbrojë vendin nga këto kërcënime të sajuara.

Një tjetër element kyç, nëse lidhet, i propagandës është se ajo shpesh është sensacionaliste. “Kërcënimet” nga “të huajt” që prodhojnë propagandistët priren të jenë qëllimisht ekstreme për të provokuar ankth. Ideja që prania e një çifti homoseksual në lagjen tuaj mund ta copëtojë atë dhe të shkatërrojë jetën tuaj është absurde. Por kur ajo është e shprehur në mënyrën e duhur, e shpërndarë gjerësisht nga media miqësore dhe media sociale, dhe nuk kundërshtohet në mënyrë efektive në një mënyrë që njerëzit mund të dëgjojnë dhe kuptojnë, mund të bëhet mjaft e lehtë për t’u besuar.

Ka disa teknika të provuara dhe të vërteta që propaganduesit politikë përdorin për ta bërë propagandën e tyre më të besueshme dhe më të mbështetur. Ata janë:

-Teknika e bandës: Propaganda politike nuk mund të jetë e suksesshme nëse nuk besohet, dhe prandaj është jashtëzakonisht e rëndësishme që materiali i propagandistëve të mos shihet si një teori konspirative e çuditshme, e mbajtur nga pakicat. Teknika e bandwagon-it ndihmon—propagandistët sugjerojnë se pozicioni i tyre mbështetet nga shumica, dhe kështu edhe lexuesi duhet ta mbështesë atë. Në thelb, është një arsyetim përgjatë vijave të, “të gjithë po votojnë për këtë kandidat, kështu që ai/ajo është kandidati më i mirë”. Emri i teknikës i referohet termit “të kërcesh në bandwagon”, që do të thotë të mbështesësh diçka ose dikë thjesht sepse e bëjnë të tjerët.

-Teknika e frikës: E njohur gjithashtu si “apel ndaj frikës”, teknika e frikës është ndoshta forma më e zakonshme e propagandës dhe ajo e përshkruar më sipër. Duke i bërë njerëzit të kenë frikë nga alternativa, ata natyrisht priren të mbështesin pozicionin tuaj. Në fakt është një gabim logjik. Argumenti që bëjnë propagandistët është ky: “Ose A ose B është e vërtetë. B është e frikshme. Prandaj, A është e vërtetë.”

-Teknika e gënjeshtrës së madhe: Duke përsëritur vazhdimisht një tregim të caktuar, bëhet më e lehtë dhe më e lehtë për t’u besuar. Nëse propaganduesit mund t’i bindin njerëzit që të besojnë një “gënjeshtër të madhe”, ata mund ta përdorin këtë mbështetje për të justifikuar veprime të mëtejshme. Narrativa e “thikë pas shpine” që u përhap në Gjermani pas Luftës së Parë Botërore i dha frymë Partisë Naziste dhe e ndihmoi atë të merrte pushtetin. Sot, mbështetësit e Trump kanë shtyrë gënjeshtrën e tyre të madhe për vjedhjen e zgjedhjeve të 2020, dhe kjo u përdor më pas për të justifikuar kryengritjen e 6 janarit.

Si i përdor propaganda politike mediat sociale?

Rritja e mediave sociale ka qenë një ndihmë për propagandën politike. Ata i përdorin këto platforma si një mjet alternativ për mediat tradicionale të lajmeve, sepse janë të lira, të lehta dhe u mundëson atyre të arrijnë disa segmente të popullsisë që propaganduesi beson se do të jenë të predispozuar për të mbështetur propagandën e tyre. Ekzistojnë gjithashtu teknika brenda mediave sociale që ndihmojnë, si përdorimi i llogarive të rreme ose fermave të trolleve për të ndihmuar në përhapjen e mesazhit të tyre ose për t’i dhënë besueshmëri.

Një arsye tjetër që propaganda politike është kaq e përhapur në platformat e mediave sociale ka të bëjë me modelin e biznesit të kësaj të fundit. Sa më sensacional të jetë një postim, aq më shumë ka gjasa që të lexohet dhe të shpërndahet nga të tjerët. Kjo i çon të ardhurat platformës në të njëjtën kohë që ndihmon në përhapjen e propagandës. Pra, është e drejtë të thuhet se kompanitë e mediave sociale kanë qenë bashkëpunëtore në rritjen dhe përhapjen e propagandës politike.

Si mund të dalloni dhe t’i rezistoni propagandës politike?

Rritja e arsimimit mediatik të njerëzve, duke i bërë ata më të vetëdijshëm për procesin që çon në lajmet që ata konsumojnë dhe informimi i tyre për burimet e tyre, është një mënyrë e mirë për t’i ndihmuar njerëzit të dallojnë propagandën politike. Po kështu është edhe kontrollimi i fakteve dhe shënjimi i artikujve ose postimeve të mediave sociale që mund të mos jenë të besueshme. Por këto gjëra mund të bëjnë vetëm kaq shumë. Njerëzit priren të kërkojnë informacion që përputhet dhe për këtë arsye vërteton pikëpamjet e tyre. Kjo do të thotë se ata ka të ngjarë të jenë më pak të besueshëm ndaj “kontrolluesve të fakteve” dhe zërave të tjerë që hedhin dyshime mbi propagandën politike. Gjërat e lartpërmendura kërkojnë gjithashtu kohë, dhe përdorimi i algoritmeve për të identifikuar dhe për të shënuar propagandën politike thjesht do të çojë në ndalimin e shumë fjalës së lirë.

Pra, gjëja më e mirë që mund të bëjmë është të ndryshojmë faktorët mjedisorë që lejojnë që propaganda të lulëzojë dhe të arrijë njerëzit që mund të jenë të ndjeshëm ndaj saj. Zbatimi i duhur i rregullave të mbrojtjes së të dhënave do të ndihmonte sepse do të parandalonte kompanitë e mediave sociale të ofrojnë reklama të shënjestruar në mikro, të përshtatura me mënyrën se si mendon një individ. Ndryshimi i mënyrës sesi algoritmet promovojnë përmbajtjen do të ndihmonte gjithashtu. Në vend që t’i shtyjnë njerëzit drejt historive “të njohura”, por sensacionale, kompanitë e mediave sociale thjesht mund të promovojnë përmbajtje që përshtaten me interesat që përdoruesit u kanë zbuluar vullnetarisht.

Rregullimi i modelit financiar për media private cilësore do të ndihmonte në rritjen e cilësisë së raportimit, gjë që mund të rriste besimin dhe t’i bënte më të lehta për t’u njohur mediat e mira. Kjo do të thotë zhvendosje e parave nga grumbulluesit në pikat e shitjes, ndoshta duke reformuar kodin tatimor. Të kesh transmetues publikë me cilësi të mirë, me burime të mira dhe të pavarura ndihmon gjithashtu sepse i bën mediat private të punojnë më shumë për të konkurruar me ta dhe rrit gjasat që njerëzit të konsumojnë lajme cilësore dhe faktike. Dhe një pjesë e rëndësishme e gjithë kësaj është të kesh organe të pavarura rregullatore për t’u siguruar që degët t’i përmbahen standardeve të larta të raportimit.

Në fund të fundit, një media e fortë do të thotë një demokraci e fortë, dhe kjo është diçka që duhet të gëzojë mbështetje të gjerë publike. Por për ta krijuar atë, propaganda politike duhet të kundërshtohet në një mënyrë që mund të arrijë tek njerëzit dhe që ata njerëz të mund ta kuptojnë dhe identifikohen me të./Reporteri.net/