Ndonëse Ukraina lindore është më shumë se 1 mijë e 400 kilometra larg Kosovës, dhe janë të ndarë nga së paku tri vende dhe një det, politikanët ditë e më shumë këto rajone po i vendosin në nivel të njëjtë, jo gjeografik por gjeopolitik, shkruan BBC në gjuhen serbe, përcjell gazeta online Reporteri.net.

“Argumenti i Kosovës” si precedant shpesh përdoret nga Presidenti i Federatës Ruse, Vladimir Putin për të justifikuar lëvizjet e tij me vendet fqinje, për pavarësimin e Azbhazisë, Osetës Jugore, mëpastaj Krimenë, dhe tani Donjetskun, Luganskun, Zaporozhin dhe Khersonin.

Perëndimi duket se ka përgatitur përgjigje, përsëri përmes Ballkanit. Një propozim nga dy shtetet lidere evropiane, një qerek shekulli pas konfliktit e cila mund të zgjidh nyjen e Ballkanit.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, thotë se ky propozim është dizajnuar, mes tjerash, që ta bëjë konfuze Rusinë.

Në një konferencë për shtyp më 8 tetor, Vuçiç tha se s’mund të shpaloste hollësi rreth propozimit franko-gjerman, por thelbi mbetej se Serbia duhet të lejojë Kosovën t[ anëtarësohet në të gjitha institucionet dhe organizatat ndërkombëtare, përfshirë Kombet e Bashkuara, derisa Serbia në këmbim do të merrte anëtarësim të përshpejtuar në BE dhe rahati të ndjeshme ekonomike.

Gjithashtu ai tha se për sa kohë të jetë ai president, nuk do ta pranojë atë propozim.

Presidenti i Serbisë tha se Franca dhe Gjermania, të cilët qëndrojnë prapa këtij propozimi, duan që Putinit “t’ia marrin argumentin e Kosovës nga dora”.

A mund të krahasohen pozicionet e Beogradit dhe Kievit, intervenimi i NATO-s më 1999 dhe pushtimi rus i Ukrainës më 2022?

“Edhe nëse Rusia e ka përdorur të ashtuquajturin ‘precedan’ të Kosovës për të justifikuar zgjerimin territorial të saj në Ukrainë, nuk shoh paralele të drejtëpërdrejta mes këtyre dy rasteve”, ka thënë Valur Ingimudarson, profesor i historisë moderne në Universiteitn e Islandës për BBC-në në gjuhën serbe.

Siç tha ai, intervenimi ushtarak perëndimor në 1999 nuk synoi ndryshim të kufijve.

Dhe, pavarësia e Kosovës që pasoi u lidh me shkëputjen nga Serbia, dhe jo në përfshirjen në një vend tjetër.

Kushtetuta e Kosovës shprehurazi ndalon bashkimin me një vend tjetër, rikujton Ingimundarson.

“Dhe, së treti, rasti i Rusisë është ligjërisht kundërthënës”.

“Edhe pse vazhdimisht vazhdon t’i referohet luftës në Kosovë si shkelje të së drejtës ndërkombëtare dhe rithekson kundërshtimin ndaj pavarësisë së Kosovës, ajo [Rusia] haptazi mbështetet në dy shembujt për t’i dhënë legjitimitet intervenimeve ushtarake dhe aneksimeve territoriale në Ukrainë bazuar mbi parimin e Vetëvendosjes”, thotë Ingimundarson.

Qëndrimi i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë

David L. Phillips, drejtor i programit paqeruajtës në Columbia University, pajtohet me Ingimundarson.

“Kremlini shpesh e nxjerr precedanin e Kosovës për të justifikuar okupimin e territorit të Gjeorgjisë dhe Ukrainës, po ashtu edhe për konfliktet tjera të ngrira”.

“Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë e ka bërë të qartë se rasti i Kosovës është unik dhe se përpjekjet e Rusisë për ta barazuar moralisht atë janë të pacipa dhe të gabuara”, i tha Phillips BBC-së në serbisht.

Ministria e Jashtme Ruse, në një deklaratë më 22 shtator pas referendumeve të paligjshme rikujtoi qëndrimin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë (GJND) për Kosovën.

Në mendimin këshillëdhënës të kësaj gjykate të vitit 2010, thuhet se Deklarata për shpalljen e pavarësisë së Kosovës më 17 shkurt 2008 nuk ka shkelur të drejtën ndërkombëtare.

Gjithashtu thuhet se deklaratat e pavarësisë nuk mund të jenë të ligjshme nëse ato bëhen me përdorim të paligjshëm të forcës.

“Kjo mund të jetë arsyeja pse rusët e njohën pavarësinë e Donetskut dhe Luhanskut përpara se të pushtonin Ukrainën dhe përdorën referendumet në Kherson dhe Zaporozhye për t’i dhënë legjitimitet atyre kërkesave për pavarësi,” thotë Ingimundarson.

Megjithatë, pushtimi vështirë se mund të interpretohet si një përdorim legjitim i forcës që do të justifikonte të drejtat e popullit të “Donbasit dhe Ukrainës jugore” për vetëvendosje, shton ai.

“Për më tepër, referendumet e detyruara të organizuara nën sundimin ushtarak – me vëzhgues të përzgjedhur ndërkombëtarë dhe me përjashtimin e organizatave ndërkombëtare, si OKB-ja – u mungon vlefshmëria dhe legjitimiteti.

“Okupimi nga një fuqi e huaj, edhe nëse justifikohet me “ftesën” e një përfaqësuesi, nuk i jep sovranitet të përhershëm territorit dhe për këtë arsye nuk ka asnjë justifikim ligjor për të mbajtur një referendum për pavarësinë apo aneksimin”, tha historiani islandez në një deklaratë me shkrim për BBC në serbisht.

Referendumet

Edhe pse pavarësia e Kosovës nuk u shpall në referendum në vitin 2008, deklarime të tilla kishte edhe nga qytetarët, por shumë më herët – në vitin 1991, përcjell gazeta online Reporteri.net artikullin e BBC në serbisht.

Shqiptarët e Kosovës, të cilët atëherë, si edhe tani, përbënin shumicën e popullsisë në Kosovë, mbajtën një referendum në mes të një atmosfere të zjarrtë në Jugosllavi, një shtet që tashmë po shpërbëhej.

Tre dekada më parë, ata morën pjesë masivisht në referendumin për pavarësinë e Kosovës nga Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë (RSFRJ) dhe Serbia.

Ideja ishte se, nëse Jugosllavia mbijeton, Kosova dëshiron të jetë një njësi federale e barabartë me republikat e tjera, përndryshe – do të shkojë drejt pavarësisë.

Pjesëmarrja ishte 87 për qind dhe rezultati ishte pothuajse 100 për qind në favor të pavarësisë.

Megjithatë, shpallja e pavarësisë së Kosovës dhe njohja e qindra vendeve u bë 17 vjet më vonë.

Vetëm Shqipëria i njohu rezultatet e referendumit nga Kosova në vitin 1991, dhe rezultati i deklaratave të mbajtura sot në katër rajone të Ukrainës u mbështet nga Rusia dhe aktualisht aleatët e vetëm të Moskës, si Siria, Bjellorusia dhe Koreja e Veriut.

Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara (OKB) ka miratuar një rezolutë që dënon aneksimin rus të katër rajoneve të Ukrainës – Donetsk, Kherson, Zaporozhye dhe Luhansk.

Rezoluta u mbështet nga 143 vende, ndërsa 35 abstenuan, mes tyre Kina dhe India.

Ndër vendet që dënuan aneksimin ishte Serbia, e cila, ndryshe nga shumica e vendeve të Evropës, nuk vendosi sanksione ndaj Rusisë.

Shkelja e të drejtave të njeriut

Një nga argumentet e përdorur nga Moska si arsye për pushtimin e Ukrainës është shkelja e të drejtave të njeriut – një nga arsyet e bombardimeve të NATO-s në ish-Jugosllavi në 1999.

Për Valur Ingimundarson, kjo është një analogji jo bindëse.

“Përderisa u debatua nëse niveli i represionit serb ndaj shqiptarëve të Kosovës justifikonte një përgjigje ushtarake perëndimore, rreziku i ‘spastrimit etnik’ ishte i pamohueshëm.

“Qytetarët pro-rusë të Ukrainës lindore, në të kundërt, nuk iu nënshtruan “politikës gjenocidale” të qeverisë ukrainase, siç pretendon Rusia, por në fakt ishin të mbrojtur nga rusët”, thekson profesori nga Reykjavík.

Për më tepër, megjithëse të dyja i referohen ligjit ndërkombëtar, si Rusia dhe Serbia “e kanë shkelur atë në mënyrë flagrante”, sipas David Phillips.

“Serbia nën sundimin e (Slobodan) Millosheviqit ishte një shkelës flagrant i ligjit ndërkombëtar.

“Vuçiq ruan agjendën e Millosheviçit duke nisur operacione të ndikimit malinj që synojnë minimin e shtetit të Kosovës dhe mbështet ekstremistët serbë që krijojnë kushtet për përshkallëzimin e konfliktit”, vlerëson Phillips.

Autoritetet serbe i referohen Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit, e cila siguron një prani ndërkombëtare të sigurisë në Kosovë dhe garanton sovranitetin dhe integritetin territorial të Republikës Federale të Jugosllavisë, një shtet që nuk ekziston më.

Por misioni civil i Kombeve të Bashkuara (UNMIK) është ende duke vepruar në Kosovë, edhe pse në një shkallë më të vogël.

Phillips beson se Rezoluta 1244 ishte “një anakronizëm i miratuar për të qetësuar shqetësimet e Serbisë” dhe se UNMIK-u duhet të shpërbëhet.

“UNMIK-u kushton shtrenjtë dhe është i parëndësishëm. Arkitektura diplomatike duhet të ishte ndryshuar shumë kohë më parë për të pasqyruar realitetin.

“Serbia e humbi Kosovën për shkak të krimeve të Millosheviqit, shqiptarët e Kosovës nuk do t’i nënshtrohen më kurrë sundimit dhe tiranisë serbe”, është i bindur ai.

Në raportin e Komisionerit të Lartë të OKB-së për të Drejtat e Njeriut për Kosovën e vitit 1999, thuhet se sfondi i konfliktit ndërmjet rebelëve shqiptarë dhe forcave të regjimit të Millosheviqit karakterizohej nga përdorimi joproporcional i forcës nga autoritetet jugosllave, vrasjet. , vuajtje dhe shpërngulje të detyruar të njerëzve.

Çfarë mund të bëjë Serbia?

Për të zgjedhur.

Me propozimin e ri, i cili supozohet se është në tryezën diplomatike, Kosova duhet të marrë një vend në Kombet e Bashkuara dhe Serbia duhet të ketë një hyrje më të shpejtë në Bashkimin Evropian.

Shumë kohë përpara kësaj, Serbia, një vend kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian, pritet të vendosë sanksione ndaj Moskës dhe të harmonizojë politikën e saj me Brukselin.

Për shkak të gjithë kësaj, Serbia nuk është e kënaqur me qëndrimin e Perëndimit ndaj saj, tha Vuçiq.

“Për ta integriteti territorial i Ukrainës është një gjë e shenjtë dhe integriteti territorial i Serbisë vlen, por pa Kosovën gjithçka është e qartë për ju”, tha presidenti serb.

Serbia dhe Rusia nuk janë të lidhura vetëm me ndjenjat e “vëllezërve sllavë” dhe çmimin ende të favorshëm të gazit që blen Serbia, por edhe nga mbështetja në dukje e vazhdueshme e Moskës në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, veçanërisht rreth Kosovës.

“Serbia mund të zgjedhë – nëse dëshiron të lidhet me autokracitë dhe të diskreditohet për shkak të bashkëpunimit me Rusinë, apo nëse e ardhmja e saj është me Evropën dhe Perëndimin.”

“Dhe pas asaj që po ndodh në Ukrainë, nuk ka rrugë të mesme”, thotë Phillips.