Intervista e plotë me Ambasadorin amerikan në Prishtinë Jefferey Hovenier, dhënë në emisionin Rubikon në Klan Kosova.

Hovenier në këtë intervistë ka deklaruar se Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë kërkuar nga Qeveria e Kosovës që të ndërmarrë disa veprime specifike për të ndihmuar në zbutjen e situatës në veri, për të ndihmuar që të ecim përpara për të mirën e Kosovës dhe stabilitetit rajonal. Por sipas amerikanit kryesor në Prishtinë, SHBA-ja është e shqetësuar pasi Qeveria e Kosovës nuk është përgjigjur pozitivisht ndaj këtyre kërkesave.

Duke mos hyrë në specifika, Hovenier tha se është e qartë se do të ketë disa pasoja tjera nëse vazhdohet kjo rrugë ku Qeveria e Kosovës nuk iu përgjigjet kërkesave të të gjithë miqve të saj nga të gjitha vendet që kanë dhe kanë treguar përgjatë më shumë se një apo dy dekadave përkushtimin tonë për të parë Kosovën duke e marrë vendin e saj në Evropë dhe brenda strukturave evropiane dhe euroatlantike.

Jemi pak ditë larg nga dita e Pavarësisë së ShBA-së, gëzuar 4 Korriku! A do të festohet 4 Korriku në frymën e marrëdhënieve të mira ndërmjet popullit të Kosovës dhe popullit amerikan?

Hovenier: Kam ndjenjën se 4 korriku festohet gjithmonë në Kosovë duke pasqyruar partneritetin dhe marrëdhënien e veçantë që Shtetet e Bashkuara dhe populli amerikan e kanë me popullin e Kosovës dhe po shpresojmë në kremtim të mirë të Ditës së Pavarësisë edhe këtu.

Dhe a ka ndryshuar lista e të ftuarve?

Hovenier: Jo, i kemi ftuar mysafirët e zakonshëm dhe mirëpresim mundësinë për t’i pritur ata. Por, më duhet të them dhe është me rëndësi të vihet në pah se do të kremtojmë së bashku dhe e mirëpresim këtë, si qeveri me qeveri jemi në një çast më të vështirë. Qeveria e SHBA-së dhe qeveria aktuale e Kosovës i kanë disa dallime dhe nuk do të duhej t’i zvogëloj apo t’i injoroj ato, por kjo nuk do të thotë që nuk i kemi të njëjtat objektiva strategjikë dhe nuk do të thotë që nuk mund të bëhemi bashkë për të festuar përvjetorin e 247-të të nënshkrimit të Deklaratës së Pavarësisë së SHBA-së, gjë që do ta bëjmë me kënaqësi.

Këtë javë, tetë senatorë amerikanë iu drejtuan presidentit amerikan, Joe Biden, me një letër, për të shprehur shqetësimin e tyre për situatën e tensionuar në veri të Kosovës. Në këtë letër, senatorët thonë se përpjekjet e SHBA-së për të depërshkallëzuar tensionet nuk kanë qenë reciproke, sidomos nga Kosova dhe për shkak të kësaj qasjeje, ata janë të gatshëm të ndryshojnë mbështetjen e Kongresit. A është kjo letër shkak për shqetësim? A mundet Kosova t’u nënshtrohet sanksioneve amerikane?

Letra do të duhej të jetë shkak për shqetësim për të gjithë ne dhe mendoj se i pasqyron jo vetëm pikëpamjet e senatorëve, por edhe të një numri të zyrtarëve amerikanë, përfshirë edhe brenda administratës së Biden-it. Jemi të shqetësuar. Jemi partneri më i ngushtë i Kosovës dhe përkushtimi i popullit amerikan ndaj vetë Kosovës dhe popullit të Kosovës mbetet po aq i qëndrueshëm si gjithmonë. Por, kemi – dhe jo vetëm SHBA-ja – por, i kemi kërkuar qeverisë së Kosovës që të ndërmarrë disa veprime specifike për të ndihmuar në zbutjen e situatës në veri për të ndihmuar që të ecim përpara për të mirën e Kosovës dhe stabilitetit rajonal. Dhe jemi të shqetësuar që Qeveria e Kosovës nuk është përgjigjur pozitivisht ndaj këtyre kërkesave. Gjithashtu, dëshiroj ta vë në pah se nuk janë vetëm Shtetet e Bashkuara që po e kërkojnë këtë gjë. Vetëm këtë javë kanë ndodhur disa gjëra mjaft të jashtëzakonshme. Prej të hënës, Kryeministri Kurti është takuar me Sekretarin britanik për Punë të Jashtme, ka biseduar me Sekretarin e Shtetit Blinken, ka biseduar me presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, ka pasur deklarata publike nga Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, pra në thelb, konfigurimi i institucioneve në të cilat Kosova synon të anëtarësohet dhe që ne do ta mbështesim me gjithë zemër dhe miqtë e Kosovës, vendet dhe institucionet që kanë luajtur rol në mbështetjen e Kosovës në këtë trajektore, të gjitha po i kërkojnë Kosovës, kësaj qeverie, që të ndërmarrë disa veprime specifike dhe të zbatojë këtë planin trepikësh të BE-së. Jemi të habitur, e kemi të vështirë të kuptojmë se përse nuk ka përgjigje pozitive dhe nuk duket që do të ketë.

Të habitur është fjala për ta përshkruar?

Kjo është fjala që sapo e përdora. Unë jam i habitur, po përpiqem të kuptoj pse. Është rast mjaft unik që një Qeveri e Kosovës të mos i përgjigjet kësaj përbërjeje të aktorëve, që të gjithë i kanë interesat më të mirë të Kosovës në mendje. Po, jam i habitur, i shqetësuar, dua të shmangë një situatë në fund të kësaj letre nga Senati dhe kam sjellë një kopje dhe do ta lexoj një fjali që mendoj se është mjaft e rëndësishme.

Është në fund, pra në faqen e dytë nëse shkoni poshtë. “Nuk e shohim këtë episod të fundit të tensioneve si një shmangie të përkohshme në marrëdhëniet bilaterale, e shohim si një moment përcaktues në trajektoren e marrëdhënieve tona në të dyja shtetet”. Pra ky është një moment që Qeveria e Kosovës të shfaqë deri në çfarë pike është e gatshme tu përgjigjet shteteve dhe institucioneve me të cilët është më së shumti e përafruar. Unë besoj fuqishëm se populli i Kosovës dëshiron të bëhen pjesë e Bashkimit Evropian dhe anketat sugjerojnë që kështu është. Besoj fuqishëm se populli i Kosovës dëshiron që Kosova një ditë të bëhet anëtare e NATO-s dhe t’i bashkohet Partneritetit për Paqe dhe anketat e publikut sugjerojnë që është kështu. Shtetet e Bashkuara plotësisht i mbështesin këto objektiva dhe kemi bërë përpjekje të mëdha për t’i përmbushur ato. Por, nëse i dëshironi këto gjëra, gjithashtu duhet të jeni përgjegjës ndaj atyre institucioneve dhe vendimmarrësve kryesorë në to. Dhe me këtë kthehem te ajo fjala përse jemi të habitur, përse jemi të shqetësuar, përse duam të shohim qeverinë duke iu përgjigjur pozitivisht rekomandimeve dhe kërkesave tona, të MB-së, të Bashkimit Evropian dhe të tjerëve për të ndërmarrë këta hapa të vështirë për zbatimin e këtij planit trepikësh. Gjithashtu, po i kërkojmë edhe Serbisë që të zbatojë këtë planin trepikësh. Kjo nuk po përqendrohet vetëm në Kosovën. Po iu kërkojmë të dy palëve që të bëjnë gjëra që de-përshkallëzuar gjendjen, që të rikthejnë, që na ndihmojnë që të tejkalojmë krizën e tanishme që është shumë shqetësuese dhe të arrijmë në pikën ku ishim para disa muajve: në fazën e zbatimit të plotë nga të dyja palët të Marrëveshjes së Ohrit, që krijon mënyrën e duhur për këtë trajektoren drejt integrimit në institucionet evropiane dhe euroatlantike të Kosovës.

Dhe çka nëse ne ende nuk shohim përgjigje nga Qeveria e Kosovës dhe po ashtu edhe nga pala serbe për kërkesën ndaj tyre?

Siç e patë në letrën nga senatorët, “Nëse themelet e marrëdhënies nuk janë të ndërsjella, ne ju kërkojmë – dhe kjo është në letrën drejtuar presidentit – të merrni parasysh hapa të mëtejshëm për të kufizuar ato marrëdhënie siç i kemi përshkruar më sipër”. Pra, nuk dëshiroj të hyj në specifika se çka do të bëhet më tej dhe nuk dëshiroj të mendoj për ato gjëra, por isha aq i zhgënjyer kur erdhëm në situatë që komandanti amerikan i forcave ushtarake amerikane për Evropë, gjenerali me katër yje, gjenerali Cavoli, mori vendimin për pezullimin e pjesëmarrjes së Kosovës në ushtrimin “Mbrojtja e Evropës 2023”. Askush nuk e dëshiron një gjë të tillë, por ai e mori atë vendim sepse kishte vlerësuar se një zgjedhje e bërë nga Kryeministri Kurti kishte shtuar nivelin e rrezikut për ushtarët e NATO-s dhe amerikanë në Kosovë. Nuk do të them se Kosova është përgjegjësja e vetme për situatën në veri, nuk është dhe ne e dimë këtë, por Kosova i ka kontribuuar situatës. Kështu, ai e mori atë vendim. Nuk dua të shoh vendim të tillë prapë. Dëshiroj që të shoh duke iu kthyer bashkëpunimit dhe partneritetit të ngushtë e kjo është nën kontrollin e qeverisë dhe shpresojmë që ajo do t’i bëjë ato zgjedhje.

Apo çfarë?

Siç e thashë, nuk dëshiroj të hyj në specifika, por është e qartë se do të ketë disa pasoja tjera nëse vazhdojmë në këtë rrugë ku Qeveria e Kosovës nuk iu përgjigjet kërkesave të të gjithë miqve të saj nga të gjitha vendet që kanë dhe kanë treguar përgjatë më shumë se një apo dy dekadave përkushtimin tonë për të parë Kosovën duke e marrë vendin e saj në Evropë dhe brenda strukturave evropiane dhe euroatlantike.

Kryeministri Kurti është duke u ankuar se komuniteti ndërkombëtar nuk është duke i kuptuar vërtet çështjet. Dhe do ta citoj se çfarë ai tha lidhur me deklaratën e sekretarit amerikan të shtetit, Antony Blinken, kur zotëri Blinken tha se vendimi për të përdorur forcë për të hyrë në ndërtesat komunale në veri është marrë kundër këshillave të SHBA-së dhe BE-së. Kurti u shpreh i pakënaqur për këtë deklaratë, duke e cilësuar si “tolerim” të Vuçiqit. Ai tha se kjo deklaratë është “e padrejtë, e gabuar dhe lënduese, por në të njëjtën kohë shumë naive. Ndoshta sekretari Blinken do ta shpjegojë këtë më tej një ditë, por definitivisht nuk ishte e dobishme”. Cili është komenti juaj?

Hovenier: Komenti im është se në atë çast, ndjenjat ishin të nxehta dhe mendoj se është me rëndësi të pranohet kjo. Nuk besoj që aparati i politikës së jashtme amerikane, unë apo të tjerët jemi të keqinformuar ose naivë. Mendoj se kemi kuptim të mirë të motiveve dhe veprimtarisë dhe veprimeve të aktorëve këtu. Por, qëllimi ynë është i qartë: duam të shohim Kosovën duke ecur përpara në rrugëtimin e saj evropian dhe euroatlantik. Duam të shohim Kosovën duke marrë vendin e saj në familjen në Evropë. Rruga për të bërë këtë ka qenë përmes dialogut të lehtësuar nga BE-ja. Dialogu i lehtësuar nga BE-ja është dëmtuar, penguar nga pikat e nxehta – më e fundit është jashtëzakonisht brengosëse për shkak të situatës në veri. Duam t’i tejkalojmë pikat e nxehta; të vijojmë me punën e vështirë për zbatimin e marrëveshjes së mirë të arritur dhe përfunduar në shkurt, me aneksin për zbatim të marrëveshjes të marsit në Ohër. Presim që të dyja palët ta zbatojnë plotësisht. Duam të punojmë bashkërisht për këtë sepse është punë e vështirë për tu kryer. Më duhet të shtoj këtu se për Kosovën kjo do të thotë të kryejë punën e vështirë për Asociacionin e komunave me shumicë serbe dhe për Serbinë që t’i zbatojë dispozitat për të cilat është pajtuar në marrëveshje. Por, po kalojmë shumë kohë duke u marrë me pikat e nxehta në veri dhe duam t’i tejkalojmë ato. Nuk mendojmë se kjo është pikëpamje naive, mendojmë se është pikëpamje prej burrështetasi.

A është plani trepikësh opsioni i vetëm?

Është ai që Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian, Mbretëria e Bashkuar dhe miqtë e tjerë të Kosovës kanë kërkuar ta bëjnë. Pra, nuk shoh shumë interesim për opsionet e tjera dhe kjo që po e kërkojmë do të de-përshkallëzojë situatën dhe do të na çojë përpara. Kosovës po i kërkojmë që kryetarët e komunave përkohësisht të punojnë në lokacione tjera. Kjo është përfshirë në raportin e telefonatës që Sekretari Blinken lëshoi pas telefonatës me Kryeministrin Kurti të hënën dhe gjithashtu e kujtoj që ishte në deklaratën pas takimit të Sekretarit për Punë të Jashtme të Mbretërisë së Bashkuar me Kryeministrin Kurti të njëjtën ditë. Duam që forcat e specializuara të policisë të tërhiqen sepse mendojmë se janë pjesë e asaj që po krijon mjedisin e tanishëm. Dëshirojmë që demonstruesit të largohen dhe për këtë po flasim me Qeverinë e Serbisë. Duam de-përshkallëzim të kësaj çështjeje. Pastaj dëshirojmë të shohim lëvizje drejt zgjedhjeve të reja. Presim plotësisht që serbët të marrin pjesë në ato zgjedhje – ky është kusht për tërë këtë. E pastaj dëshirojmë të kthehemi për të punuar në zbatimin e plotë nga të gjitha palët të marrëveshjes për rrugëtimin drejt normalizimit.

Si mund të sigurohemi se serbët do të marrin pjesë në zgjedhjet e reja?

Është pyetje e vështirë. Krejt çka mund t’ju them është se e shohim këtë si mënyrë për të ecur përpara dhe ashtu siç po bisedojmë këtu për gjërat që Kosova duhet t’i bëjë, po bisedojmë edhe me serbët e Kosovës dhe me Beogradin se çka duhet të ndodhë në atë anë. Edhe ato biseda janë mjaft të drejtpërdrejta dhe mjaft të mira.

Dhe i kemi parë zyrtarët e Policisë së Kosovës që u kapën nga autoritetet e Serbisë, u liruan pas disa ditësh, pas 12 ditësh që u mbajtën aty. A e shkeli Serbia rezolutën 1244 me këtë veprim?

Mendoj se Shtetet e Bashkuara ishin vendi i parë që doli me deklaratë publike për këtë situatë dhe e bëmë të qartë se besonim që arrestimi dhe akuzat ndaj tyre po përkeqësonin një situatë tashmë të tendosur dhe që ata të tre duhej të liroheshin menjëherë dhe pa kushte. Kjo ishte porosia e duhur dhe na vjen mirë që lirimi i tyre më në fund ndodhi dhe ata tani janë në shtëpi me familjet e tyre. Do të them se duhet të fillojmë të shohim përpara. Duhet të fillojmë të shohim se si të dalim nga kjo gjendje “një për një” apo ky përshkallëzim i tensionit në veri dhe të arrijmë në një pikë ku përqendrimi ynë të jetë në zbatimin e plotë nga të dyja palët të marrëveshjes për normalizim.

Dhe ka shumë analiza se nëse situata vazhdon kështu në veri të Kosovës, KFOR-i mund të marrë më shumë kontroll në veri, si mund të shihet nëse kjo ndodh? A do të kthehet rezoluta 1244 në fuqi dhe të shërbejë si ndonjë lloj protektorati vetëm për veriun e Kosovës?

Kjo tingëllon si pyetje hipotetike, të cilave nuk më pëlqen t’ju përgjigjem sepse mund të nxjerrim skenarë të shumtë. Momentalisht, Shtetet e Bashkuara nuk shohin që KFOR-i të marrë detyra të zbatimit të ligjit si përgjigje e përshtatshme ndaj situatës në veri, që mendoj se po aludoje. Me sa e di, as KFOR-i nuk është i interesuar për diç të tillë. Ka mënyrë për të ecur përpara. Ne kemi qenë të qartë: veriu është pjesë e Kosovës dhe Kosova është shtet sovran, i pavarur. Ne e mbështesim Policinë e Kosovës që të kryejë funksionet e saj në veri, por duhet të bëhet në mënyrë të duhur. Do të thotë se duhet të ketë durim se si bashkësia ndërkombëtare punon me të gjitha palët për të parë se si ta përmbushë këtë. Mënyra më e mirë përpara tash për tash është përmes zbatimit të plotë nga të dyja palët të marrëveshjes së arritur në Ohër. Dhe përderisa jemi këtu, dëshiroj të flas pak më në përgjithësi për çështjen e kryerjes së detyrave nga policia në veri. Jemi shqetësuar dhe e kemi diskutuar disa herë këtë çështje me qeverinë për disa prej mënyrave se si janë kryer detyrat policore atje. Shtetet e Bashkuara janë krenare që e kanë mbështetur Policinë e Kosovës përgjatë shumë viteve dhe mendoj se shumica që janë të familjarizuar me Policinë e Kosovës, me doktrinën dhe trajnimin e tyre, madje edhe me themelimin fillestar të Akademisë Policore, e dinë se ne kemi luajtur rol të rëndësishëm në mbështetje të saj. Dhe e kemi bërë këtë sepse e kemi kuptuar se në ish-Jugosllavinë, veçanërisht mënyra se si policia ka ndërvepruar me shoqërinë dhe me komunitetin ka qenë shumë domethënëse dhe ka luajtur rol të madh nëse një komunitet, veçanërisht komunitet pakicë, është ndjerë i sigurt apo jo i sigurt. Ne besojmë fuqishëm se ka nevojë për njësite të specializuara të policisë me pajisje të specializuar që kryejnë detyra të specializuara si pjesë e veglave të Kosovës për zbatim të ligjit. Por, gjithashtu besojmë se njësitet e specializuara me pajisje të specializuara duhet të rezervohen për detyra të specializuara që kërkojnë atë trajnim dhe ato pajisje. Kurse kryerja e detyrave të përditshme të policisë, mundësimi i sundimit të ligjit duhet të kryhen nga njësitet e policisë për ligj e rend. Kemi dëgjuar nga serbët etnikë se komuniteti serb në Kosovë, posaçërisht në veri, është i shqetësuar me dërgimin dhe me disa mënyra se si njësitet e specializuara janë dërguar atje. Ne e ndajmë këtë shqetësim. Besojmë se qeveria do të përfitonte nga shqyrtimi – dhe ia kemi kërkuar që të shqyrtojë – se si po përdoret policia dhe të përpiqet që të ketë forcë policore që është e përfshirë në kryerjen e detyrave policore në komunitet në atë mënyrë që banorët dhe qytetarët ndjenjë se luan rol në ofrimin e sigurisë për ta. Momentalisht, sa e kam kuptuar nga bisedat me udhëheqësit e shoqërisë civile dhe me të tjerët në veri, ata po frikësohen nga disa prej këtyre njësiteve policore dhe nga ajo çka po bëjnë ata. Kjo nuk është receta për stabilitet.

Policia e Kosovës u sulmua nga grupe të ndryshme që ishin shumë të dhunshme. Edhe ushtarët e KFOR-it u sulmuan, pra nuk janë qytetarë të zakonshëm të veriut.

Ka rrethana që kërkojnë njësite të specializuara policore me pajisje të specializuara që kryejnë detyra të specializuara. Nuk do të kundërshtoj këtë dhe pajtohem me këtë. Ne i dënojmë sulmet kundër KFOR-it; i dënojmë sulmet kundër Policisë së Kosovës; i dënojmë sulmet kundër gazetarëve. Nëse e keni lexuar raportin e bisedës telefonike të Sekretarit Blinken me Presidentin Vuçiq të hënën, edhe ai e theksoi se ata që sulmuan KFOR-in duhet të japin llogari. E do të thosha të njëjtën gjë edhe për policinë dhe gazetarët, natyrisht. Por, kjo nuk do të thotë që ju duhet polici e specializuar që kryejnë funksione të rëndomta.

E përmendëm zotëri ambasador më herët “Mbrojtësi i Evropës ‘23”. A ka ndryshuar bashkëpunimi ushtarak ndërmjet Kosovës dhe SHBA-së apo KFOR-it pas këtij incidenti apo episodi?

Manifestimi më i saktë se ka ndryshuar deri diku është se FSK-ja, që ka qenë partnere e mirë, papritmas u përjashtua nga ushtrimi “Mbrojtësi i Evropës 23” si rezultat i vendimit të drejtpërdrejtë të komandantit ushtarak më i lartë amerikan për tërë Evropën. Kurrë më nuk duam që ta shohim këtë gjë sërish. Do të dëshironim të ishim në pikë tjetër, por kjo do të thotë se Qeveria e Kosovës, kjo qeveri e Kosovës, duhet të punojë me neve për të qenë më përgjegjëse ndaj kërkesave tona se si duam që ta zgjidhim situatën në veri. Mendoj se arsyeja përse autoritetet ushtarake reaguan aq fuqishëm dhe shprehën gjithë atë shqetësim ishte se këto zgjedhje, situata në veri momentalisht, rrit nivelin e rrezikut për ushtarët amerikanë dhe të NATO-s. Njerëzit u lënduan dhe unë e di se ata u sulmuan nga një bandë dhe e di se ajo bandë nuk ishte frymëzuar nga Qeveria e Kosovës, por ishin aty për shkak të një zgjedhjeje nga Qeveria e Kosovës që rezultoi në demonstrata. Duam që e gjithë kjo të marrë fund. Duam t’i kthehemi gjendjes së mëparshme dhe duam që të shmangim rrethanat ku ka rrezik të lartë dhe tension për ushtarët amerikanë dhe të NATO-s. Ne mendojmë se miqtë tanë, sepse jemi miq, miqtë tanë në Kosovë do të duhej ta kuptojnë këtë. Kemi marrë shumë rreziqe gjatë viteve në mbështetje të popullit të Kosovës dhe jemi të gatshëm ta bëjmë këtë. Për hir të Zotit, ndaluam një fushatë brutale të spastrimit etnik kundër popullit të Kosovës dhe mendoj se askush nuk duhet të vë në dyshim përkushtimin tonë ndaj kësaj, por gjithashtu nuk duam një nivel të rrezik që e mendojmë të panevojshëm, veçanërisht kur kemi mënyrë për të ecur përpara që duam ta bëjmë bashkë.

A ka njerëz që po e vënë në mëdyshje atë që keni bërë për Kosovën? A po shohim individë që kanë pikëpamje antiamerikane?

E dini, ndjenjat janë të nxehta tash për tash, por nuk e ndjej se në komunitetin e Kosovës më gjerësisht njerëzit nuk janë mirënjohës për rolin e Shteteve të Bashkuara në 20 vitet e fundit në Kosovë. Por, mendoj se në disa pjesë janë befasuar që nuk po pajtohemi thjeshtë me atë çka dëshiron të bëjë Qeveria e Kosovës pikërisht tani. Dhe kjo është për keqardhje. Por, mbështetja jonë për Kosovën, si ide, si vend, si trajektore, që është e palëkundur dhe këmbëngulëse, nuk nënkupton që do të mbështesim çdo zgjedhje të bërë nga cilado qeveri e Kosovës. Dhe momentalisht, kemi qenë shumë të qartë se presim që kjo Qeveri e Kosovës të fillojë zbatimin e planit trepikësh të shpalosur nga BE-ja. Këtë e presim dhe e shpresojmë sepse e shohim këtë si mënyrën më të mirë përpara. Sërish, këtë nuk po e thonë vetëm Shtetet e Bashkuara, por të gjithë miqtë e Kosovës. I kam parë komentet. Nganjëherë i lexoj komentet në rrjetet e mia sociale. Është e sigurt që jo të gjithë i mirëpresin qëndrimet tona të politikave dhe e kuptoj këtë, por besoj se ajo që po e bëjmë është më e mira që i ndihmon Kosovës për të arritur objektivat e saj të fundit, të cilat i ndajmë të gjithë.

Veprimet e një individi nuk e afektojnë marrëdhënien ndërmjet ShBA-së dhe Kosovës, po mundohem ta citoj zotërinë Gabriel Escobar, duke iu referuar kryeministrit Kurti, dhe kryeministri Kurti thotë se gëzon mbështetjen e 51 për qind të votuesve të Kosovës, pra ai ka të drejtë të qeverisë.

Absolutisht që ai ka të drejtë të qeverisë. Është kryeministër i zgjedhur në mënyrë demokratike, sipas Kushtetutës dhe ne e respektojmë atë si të tillë. Nuk e sfidoj autoritetin e tij për të marrë vendime dhe për ta udhëhequr vendin në mënyrën që ai e konsideron të duhur, por si diplomat, detyra ime ndër të tjera është që t’i jap porositë dhe këshillat më të mira. E këtë e kemi bërë në publik dhe privatisht.

Dhe shumë njerëz thonë se ShBA-ja është më e ashpër ndaj Kosovës sesa ndaj Serbisë, ambasadori Hill tha se është e diskutueshme se a mund ta llogarisë ShBA-ja kryeministrin e Kosovës si partner. A e konsideroni Kurtin partner të ShBA-së?

Mendoj se kolegu im, zotëri Escobar, tashmë është përgjigjur në këtë pyetje. Natyrisht që e konsiderojmë partner dhe kemi bisedime të shpeshta me kryeministrin Kurti, kemi bërë disa gjëra të rëndësishme bashkë, mezi pres që bashkë ta gjejmë një rrugëdalje nga situata në veri, që për ne shumë qartë nënkupton që të ecet përpara me planin e prezantuar nga BE-ja.

Klan Kosovës, televizionit ku jeni duke e dhënë këtë intervistë, iu anulua certifikata e biznesit, pasi dokumentet u rregulluan, Agjencia për Regjistrimin e Bizneseve e anuloi prapë. Kemi frikë se në të ardhmen e afërt nuk do të kemi mundësi të transmetojmë normalisht, në atë që nga shumë media të huaja dhe institucione të huaja po quhet një sulm nga qeveria. Cili është komenti juaj?

Faleminderit që e shtruat këtë, kjo është një çështje e rëndësishme dhe ambasada amerikane ka folur për këtë çështje. E di për ShBA-në, duke marrë parasysh historinë tonë për një minutë, pyetja e medias së lirë dhe të pakufizuar është shumë e rëndësishme. Në vitin 1787, do të kthehem pak në histori, kur kushtetuta jonë diskutohej dhe iu dërgua shteteve për ratifikim, u bë e qartë se kishte shqetësime se nuk u ishte kushtuar mjaftueshëm vëmendje disa të drejtave specifike, një nga të cilat ishte liria e medias, dhe ishte kusht i disa shteteve për ta ratifikuar kushtetutën, atyre iu desh t’i kalojnë disa amendamente, të quajtur Ligji i të Drejtave, që përfshinin lirinë e medias. Kjo është pjesë e idealeve themeltare të SHBA-së si Shtete të Bashkuara të Amerikës. Thomas Jefferson, sekretari ynë i parë i shtetit, presidenti i tretë, hartues i deklaratës së pavarësisë, 247-vjetorin e të cilit e festojnë gjatë javës së ardhshme iu referua mediave si pushteti i katërt dhe çka nënkuptonte me këtë është se ne kemi degën ekzekutive, degën legjislative, degën gjyqësore dhe pastaj mediat dhe roli që mediat duhet të luajnë është të sigurojnë transparencë dhe llogaridhënie. Pra i marrim seriozisht të gjitha tendencat për ta kufizuar rolin e medias dhe ofrimin e atij shërbimi ndaj shoqërisë për transparencë dhe llogaridhënie. Pra jemi duke e parë këtë nga afër. Besojmë se çfarëdo përpjekje për të ndikuar në operimin, regjistrimin e biznesit, transmetimin e medias së pavarur kërkon shqyrtime shumë të kujdesshme dhe të detajuara dhe këto veprime nuk duhet të merren me lehtësi, apo pa pasur arsye shumë të rëndësishme.

A besoni se do të kemi mundësi të realizojmë një intervistë tjetër në këtë studio në të ardhmen e afërt?

Unë jam mjaft i sigurt se unë dhe ti do ta kemi mundësinë të bëjmë intervista të tjera në të ardhmen, po.

Dhe kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, propozoi një draft-statut për Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe. Cili është mendimi juaj? Gjithashtu një pyetje tjetër që lidhet me kryeministrin Rama. Ai po e propozon një konferencë në stilin e Deytonit, ku zotëri Kurti dhe Vuçiq do ta arrinin një marrëveshje përfundimtare.

Po, gjëja e parë që do ta thosha është se kam pasur mundësi ta lexoj, por jo në detaje, propozimin për Asociacionin e komunave me shumicë serbe që Rama e ka prezantuar, është serioz, është i menduar mirë, por ka shumë ide dhe shumë mënyra se si mund të bëhet. Është një propozim i bërë nga Friedrich Ebert Foundation, që ishte gjithashtu serioz dhe i realizuar me kujdes. Pra ajo që do të thosha është se nuk kemi mungesë të ideve të mira se si mund të bëhet kjo. Dhe më lejoni ta përsëris atë që e kam thënë disa herë, ShBA-ja nuk i kërkon Kosovës që të bëjë një Asociacion të Komunave me Shumicë Serbe që e shkel kushtetutën e saj aktuale, që nuk është në pajtueshmëri me vendimin e Gjykatës Kushtetuese, apo që shkon përtej asaj që ne u munduam ta shtrojmë në një editorial të botuar nga Ndihmës-sekretari Escobar dhe nga Këshilltari i lartë në Departamentin Amerikan të Shtetit, Derek Chollet, që e bënë shumë të qartë se nuk do të ketë autoritet ekzekutiv, jo nivel të tretë të qeverisjes, jo model si të Republikës Serbe, ne nuk do ta përkrahim këtë. Ka mënyra për ta bërë këtë, që u përgjigjen shqetësimeve të komunitetit dhe natyrisht i mirëpresim idetë e njerëzve të tjerë se si të bëhet kjo. Në fund të ditës, Qeveria e Kosovës duhet të prezantojë ide të reja, duhet të punojë me Miroslav Lajçakun dhe bashkësinë ndërkombëtare për të ecur përpara me këtë, kjo është gjeja që Qeveria e Kosovës duhet të bëjë për zbatimin e Marrëveshjes së Ohrit. Edhe Serbia ka përgjegjësi, të cilat duhet t’i realizojë për ta zbatuar Ohrin. Ne e dimë këtë gjithashtu dhe po ua kërkojmë edhe atyre.

Në pyetjen që ngritët lidhur me hapat e ardhshëm për dialogun, ne nuk do të shprehim opinion mbi hapat më të mirë, në hapat e ardhshëm dhe mënyrën më të mirë për ta bërë, qoftë që të mbyllen njerëzit në një dhomë deri sa ta arrijnë një marrëveshje, qoftë negocim në mënyra të ndryshme. Ky është një proces i lehtësuar nga BE-ja dhe BE-ja e ka emëruar dikë, në të cilin kemi besim, Miroslav Lajçak, që të jetë përfaqësues special dhe përfaqësuesi i lartë, Borell, i cili aktualisht është duke luajtur rol të rëndësishëm në tërë këtë. Ata do ta përcaktojnë se cilët do të jenë hapat e ardhshëm. Ne do t’i mbështesim ata hapa të ardhshëm.

Dhe e përmendëm kryeministrin e Shqipërisë, le të kthehemi në Kosovë. Si e shihni përfshirjen apo a shihni mjaftueshëm përfshirje të presidentes, Vjosa Osmani, në situatën që kemi në terren?

Nuk jam i sigurt a është me vend që unë ta vlerësoj performancën e presidentes së një shteti sovran. Do të them se i kam parë deklaratat publike të presidentes Osmani dhe kemi pasur biseda private, në të cilat ajo me vendosmëri i ka mbrojtur sovranitetin dhe të drejtat e Kosovës dhe ka folur mbi rëndësinë e koordinimit të plotë me komunitetin ndërkombëtar. Ky është një mesazh i rëndësishëm dhe është mesazhi im sot: Unë kërkoj që Qeveria e Kosovës të ndërmarrë veprime në përgjigje dhe në bashkëpunim me miqtë dhe partnerët e saj.

Dhe nëse do ta bënim një vlerësim të Qeverisë së Kurtit deri tani, çka do të vlerësonit si suksesin më të madh dhe ndoshta dështimin më të madh të kësaj qeverie?

Përsëri, nuk jam i sigurt se a është me vend që një ambasador i një shteti tjetër t’i vlerësojë sukseset dhe dështimet e një kryeministri. Kjo u takon votuesve që ta bëjnë në një kohë të duhur. Mund të ju them se çfarë dua që suksesi më i madh i Kurtit të jetë, dhe kjo është ta shoh Kosovën duke lëvizur shumë afër vizionit për integrimin e plotë në BE dhe NATO, që të bëhet anëtare e Partneritetit për Paqe, që ta shohë aplikimin për Këshillin e Evropës të ecë përpara, të gjitha këto mund të bëhen. Rruga është zbatimi i plotë i Marrëveshjes së Ohrit, kjo është rruga dhe për të arritur atje duhet ta kalojmë krizën aktuale në veri.

Dhe pyetja e fundit. E kemi parë se lista e zezë e presidentit Biden është rivendosur para disa ditësh. A mund të shohim njerëz nga Kosova në të?

Nuk jam i sigurt çka do të thuash me listë të zezë, a e keni fjalën për përcaktimin për sanksione?

Po.

Në rregull, pra kjo nuk është listë e presidentit Biden. Këtë e bën Departamenti i Thesarit në disa administrata. Mendoj se nga presidenti Clinton kemi vendosur për disa emra këtu në Ballkan, duke përfshirë Kosovën. Ne kemi autoritet, aktualisht autoriteti i Thesarit për të përfshirë njerëz qoftë individualisht apo kolektivisht, apo organizata që mund të jenë subjekt i sanksioneve dhe janë dy çështje të mëdha: një është nëse jeni të përfshirë në krim të organizuar ndërkombëtar, kjo ishte baza për përfshirjen e zotëri Radojçiqit dhe tjetra është nëse bën gjëra që krijojnë destabilitet në rajon dhe kemi përfshirë shumë emra, përfshirë në Kosovë nën këtë autoritet gjithashtu. Pra nëse njerëzit janë të përfshirë në destabilizim të rajonit apo janë të përfshirë në krim të organizuar ndërkombëtar, ne e kemi të drejtën që Thesari t’i vendosë ata në lista dhe që të jenë subjekt i sanksioneve amerikane.