Këtë javë Shtëpia e Bardhë “lëkundi” marrëdhëniet me disa nga partnerët e saj më të afërt tregtarë.

BE-ja, për shembull, do t’i nënshtrohet tarifave prej 20%, ndërsa Kina po përballet me një rritje kumulative prej 54%.

Dhe kur presidenti Donald Trump tha se “të gjitha vendet” do t’i nënshtroheshin Ditës së Çlirimit, ai e kishte parasysh këtë.

Vendet të cilave nuk u është dhënë një tarifë e specifikuar po përballen me një tarifë të menjëhershme totale prej 10%.

Menjëherë pas vendimit të Trumpit, liderët e huaj filluan të formulojnë përgjigjet e tyre.

Disa, si kryeministri i Britanisë, Keir Starmer, thanë se do të qëndronin të qetë, ndërsa presidentja e Komisionit Evropian Ursula Von Der Leyen premtoi hakmarrje të shpejtë dhe të vazhdueshme nëse marrëveshjet nuk mund të arrihen.

Pyetja përfundimtare mbetet: A do të shpërblehet axhenda proteksioniste e presidentit Trump? A do të jetë në gjendje ta bëjë Amerikën përsëri të pasur, siç thotë ai?

Apo, a do të bjerë në grackë?

Cili është qëllimi i Trumpit?

Sekretari i Thesarit Scott Bessent paraqiti në seancat e tij të konfirmimit qëllimet e planit tarifor të Trumpit.

Disa lidhen drejtpërdrejt me njerëzit dhe bizneset e Amerikës – për shembull, krijimi dhe mbrojtja e vendeve të punës në SHBA, rritja e kapaciteteve industriale duke i bërë produktet vendase më konkurruese dhe rritja e të ardhurave për financimin e investimeve për familjet dhe bizneset.

Objektiva të tjerë që lidhen me avancimin e pozicionit të Amerikës në skenën globale – për shembull, ulja e varësisë nga vendet rivale – veçanërisht kur bëhet fjalë për nevojat e sigurisë kombëtare – si dhe përdorimin e sanksioneve ekonomike për të çuar përpara interesat e sigurisë të SHBA.

Sigurisht, grupi i parë i tarifave të shpallura nga Trump nuk adresonte asnjë nga këto gjëra: mjetet u përdorën si mjete negociuese në një debat mbi imigracionin dhe furnizimin me fentanil në SHBA.

Profesori Brett House, argumenton se ka një tjetër motiv për veprimin e Trumpit, i ilustruar nga fakti se Shtëpia e Bardhë ka zbatuar tarifa individuale dhe të përgjithshme.

Ai tha: “Presidentit i pëlqen të krijojë një situatë ku vendet ose individët e tjerë duhet të vijnë dhe të bëjnë pazare me të. Duke vendosur tarifa të ndryshme sipas vendit, krijon një situatë ku çdo vend duhet të lutet dhe të negociojë me Shtëpinë e Bardhë në baza individuale.”

“Ky është thelbi i llojit të pushtetit që një ngacmues dhe një autokrat përpiqet të krijojë duke i ndarë njerëzit dhe duke siguruar që është shumë e vështirë për ta të bashkohen dhe të negociojnë me një zë të vetëm.”

Ekonomistë të tjerë kanë pikëpamje të ndryshme.

“Tarifat kanë të bëjnë kryesisht me eliminimin e varësisë nga pjesa tjetër e botës”, shpjegoi Joao Gomes, zëvendësdekan i lartë i kërkimit në Shkollën e Biznesit Wharton të Universitetit të Pensilvanisë.

A është bërë diçka e tillë më parë?

Që ekonomistët të bëjnë krahasime mbi politikat e ngjashme nga Shtëpia e Bardhë, duhet të kthejnë kokën pas nga historia, shkruan yahoonews, përcjell Telegrafi.

Në vitin 1930, ndërsa bota u zhyt në Depresionin e Madh, presidenti Hoover nënshkroi ligjin e Aktit të Tarifave Smoot-Hawley në një përpjekje për të mbrojtur bizneset dhe fermerët amerikanë që të mos dëmtoheshin nga produktet bujqësore më të lira të importuara nga jashtë.

Përpara Smoot-Hawley, tarifa mesatare e importit ishte afërsisht 35.7%, sipas llogaritjeve nga Douglas Irwin, profesor i ekonomisë në Universitetin Dartmouth, dhe u rrit në një mesatare prej 41.1% pas faturës.

Po kështu, Akti i Tarifave Fordney McCumber hyri në fuqi në vitin 1922 dhe rriti tarifat nga 21% në 38.8%.

Për krahasim, 10% që Trump ka vendosur në Mbretërinë e Bashkuar, për shembull, ose 20% e vendosur në BE duket relativisht më e përmbajtur.

Megjithatë, ekonomia ka ecur përpara në 100 vitet që nga ndryshimet e fundit të mëdha të tarifave – globalizimi ka vazhduar të rritet që atëherë dhe ekonomia e SHBA-së është e ndërthurur më ngushtë me shëndetin e partnerëve të saj.

Tarifat mund të jenë elemente të dobishme negociuese në kuptimin e negociatave dhe – në varësi – mund të prodhojnë disa përfitime ekonomike.

Profesori i makroekonomisë në Universitetin e Kembrixhit, Michael Kitson pranon se ai është në pakicën e kolegëve të tij kur thekson se tarifa e përgjithshme e vendosur nga Britania e Madhe në 1932 mund të ketë sjellë disa përfitime për ekonominë – ai tregon për një rritje të prodhimit midis 1932 dhe 1937, për shembull.

Sidoqoftë, detyrimi prej 10% që vendosi Britania e Madhe ishte shumë larg ndryshimeve gjithëpërfshirëse të bëra nga Trump, dhe Kitson thekson se kushtet që lejuan ndonjë përfitim për ekonominë e Mbretërisë së Bashkuar nuk janë të pranishme në Amerikën e vitit 2025.

Bëhet e ditur se këto “kushte të veçanta” përfshinin norma të larta papunësie (shkalla e papunësisë në SHBA aktualisht është e qëndrueshme 4.1%), tarifat u vendosën mbi importet konkurruese dhe jo importet komplementare si lëndët e para dhe ushqimet (presidenti Trump ka njoftuar tashmë një rritje prej 25% të aluminit dhe çelikut) dhe kursi i këmbimit nuk u lejua të rritej nga niveli i tarifave.

Dhe, më e rëndësishmja, nuk kishte shumë potencial për vendet e tjera për t’u hakmarrë (BE, për shembull, tani mund të shtonte një taksë për eksportet e shërbimeve amerikane, gjë që nuk ishte në gjendje ta bënte më parë).

“Shumica e këtyre kushteve nuk zbatohen për SHBA-në tani”, tha Kitson duke shtuar se jo vetëm që këto kushte nuk plotësohen, por ka faktorë të ndërlikuar që e shtyjnë ekonominë e SHBA edhe më larg nga suksesi i tarifave.

“Ajo që ne kemi tani janë zinxhirë furnizimi shumë më kompleks se sa kishim në vitet 1930, gjë që e bën ndikimin e mundshëm të tarifave më të komplikuar dhe më shumë të ngjarë të jetë negativ”, shtoi ai.

Ndryshe, në pjesën më të madhe të tarifave, ka një lëshim të dukshëm: motivimi për këtë veprim bazohet në deficitin e mallrave, duke injoruar sektorin e madh të shërbimeve të Amerikës, i cili përbën dy të tretat e aktivitetit ekonomik të vendit.

Në fakt, fleta e të dhënave e Shtëpisë së Bardhë që konfirmon tarifat nuk e përmend një herë sektorin e shërbimeve – pavarësisht faktit se është eksportuesi më i madh i shërbimeve në botë.

“Ndikimi që do të kenë këto tarifa në sektor nuk mund të injorohet”, tha Ebehi Iyoha, profesoreshë e administrimit të biznesit në Shkollën e Biznesit të Harvardit.