Kur Julian Assange shkeli në tokën australiane për herë të parë pas 14 vjetësh, ai përqafoi gruan e tij dhe ngriti grushtin në shenjë triumfi. Një grup i vogël mbështetësish valëviti duart dhe brohoriti teksa largohej nga baza ajrore. Por kjo nuk ishte mirëseardhje heroike – nuk kishte turma të mëdha apo shampanjë, shkruan BBC.

Por nëse e shikon nga afër, do të shohësh shenjat se sa shumë ka punuar qeveria australiane për të rikthyer themeluesin e WikiLeaks. Jashtë pamjeve të kamerave, ai u ndoq nga ish-kryeministri Kevin Rudd, i cili tani është ambasadori i vendit në SHBA, dhe Komisioneri i Lartë i Australisë në Mbretërinë e Bashkuar, Stephen Smith – i cili ishte ministri i jashtëm i Rudd nga 2007 deri në 2010.

Dhe pak minuta pasi Assange aterroi, kryeministri aktual Anthony Albanese iu drejtua kombit, duke i uruar mirëseardhje të qetë. “Jam shumë i kënaqur që kjo sagë ka përfunduar dhe më herët këtë mbrëmje, isha i kënaqur të flisja me Assange për ta mirëpritur në shtëpi”, tha ai.

Kjo është shumë ndryshe nga atmosfera në vitin 2010, kur Assange u gjet për herë të parë në ujëra të nxehta. Ai kishte publikuar mijëra dokumente sekrete të SHBA-së mbi luftërat në Afganistan dhe Irak – përfshirë pamje të një helikopteri amerikan që gjuante mbi civilë – duke nxitur reagimin e Washingtonit dhe duke rrezikuar informatorët dhe operativët amerikanë, përcjell gazeta online Reporteri.net.

Shumë shpejt pas kësaj, autoritetet suedeze filluan ta ndiqnin për akuza se ai kishte sulmuar seksualisht dy gra – pretendime që ai i cilësoi si të motivuara politikisht. Nuk kishte shumë simpati për Assange në Canberra, aq sa ai tha se kryeministri i atëhershëm e kishte “tradhtuar”.

“Mos të përpiqemi ta zbukurojmë këtë… informacioni nuk do të ishte në WikiLeaks nëse nuk do të ishte ndërmarrë një veprim i paligjshëm,” tha Julia Gillard.

Larg nga të ofruarit për të folur në emrin e tij, qeveria tha se po ofronte “çdo ndihmë” për autoritetet amerikane dhe kërkoi që zyrtarët australianë të hetonin nëse ai kishte shkelur ndonjë nga ligjet e vendit.

Më vonë ata do të zbusnin gjuhën e tyre, por Gillard mbajti qëndrimin se “nuk ka asgjë që mund të bëjmë, apo duhet të bëjmë.” Jashtë së paku, pak do të ndryshonte për një dekadë.

Pas përpjekjeve të pasuksesshme për të sfiduar urdhrin ndërkombëtar të arrestimit nga Suedia – të cilin ai e cilësoi si mashtrim për ta dërguar në SHBA – Assange u arratis në ambasadën e Ekuadorit në Londër ku jetoi për gati shtatë vjet. Në vitin 2019 ai u detyrua të dilte nga ambasada dhe u burgos ndërsa luftonte për të bllokuar ekstradimin e tij në SHBA.

Ndërsa rasti zvarritej dhe shëndeti i Assange përkeqësohej, mbështetja për lirimin e tij u rrit në spektrin politik të Australisë. Por ajo vazhdoi të ndalet përpara zyrave më të larta të vendit.

Kryeministri i vetëm që bëri bujë të madhe me komente për lirinë e Assange ishte Scott Morrison, kur aktorja e Baywatch, Pamela Anderson, udhëtoi në vend për të lobuar në emër të themeluesit të WikiLeaks në 2018.

“Kam pasur shumë miq që më kanë pyetur nëse mund të jenë të dërguarit e mi të veçantë për të zgjidhur çështjen me Pamela Anderson,” tha Morrison në një radio lokale, komente që Anderson i quajti “të ndyra” dhe “të panevojshme”.

‘Dritare e mundësisë’

Megjithatë, me zgjedhjen e kryeministrit të Partisë Laburiste Anthony Albanese në 2022, rrethi i Assange i tha BBC-së se shpresonin për ndryshim. Prokurorët suedezë kishin hequr dorë nga hetimi për përdhunim, duke thënë se koha kishte dobësuar provat. Dokumentarët filluan të glorifikojnë punën e Assange, duke e quajtur atë një luftëtar të guximshëm për të vërtetën, ndërsa ekspozonin shëndetin e tij të dobët dhe trajtimin në burg.

Pastaj erdhi lajmi se ai ishte baba i dy djemve të vegjël – të ngjizur ndërsa ishte në ambasadën e Ekuadorit dhe se gruaja e tij e vetme po kujdesej për ata.

Në orët pas njoftimit të marrëveshjes, Stella Assange tha se njerëzit kishin filluar ta shihnin burrin e saj ndryshe. “Klima publike ka ndryshuar dhe të gjithë e kuptojnë se Julian ka qenë viktimë,” tha ajo.

Në realitet, ai është ende një figurë jashtëzakonisht polarizuese në Australi. Alexander Downer – ish-ministër i jashtëm australian dhe Komisioneri i saj i Lartë në Mbretërinë e Bashkuar mes 2014 dhe 2018 – ka argumentuar prej kohësh se Australia nuk duhet të ndërhyjë në sagën e tij.

“Ajo që ai bëri ishte një vepër penale dhe ishte një gjë e tmerrshme për të bërë, moralisht gjithashtu, dhe të rrezikonte jetët e njerëzve në atë mënyrë,” tha ai për programin Radio 4 të BBC-së. “Vetëm sepse është australian nuk do të thotë se është një njeri i mirë,” shtoi ai.

Nga ana tjetër, Senatori i të Gjelbërve Peter Whish-Wilson tha se Assange ishte persekutuar për “të thënë një të vërtetë të tmerrshme dhe të pakëndshme për krimet e luftës”.

“Persekutimi i Julian Assange ka hedhur dritë mbi një sistem ligjor të prishur, një sistem në të cilin një njeri i pafajshëm duhet të pranojë fajësinë për të qenë i lirë,” tha ai.