Frikë se do të detyrohej t’i merrte armët për të luftuar për regjimin e tashmë ish-presidentit sirian, Bashar al-Assad, frikë se do të duhej të spiunonte për familjen e tij, frikë, frikë, frikë…

Qindra gjëra e munduan Sami Almeshhadanin për vite me radhë.

Më në fund, në vitin 2017, u bind se në Siri s’kishte të ardhme për të. Bëri gati valixhet dhe bashkë me familjarë të tij u nisën drejt Evropës.

Rrugëtimi s’i shkoi siç kishte planifikuar dhe, tash e gjashtë vjet, ai jeton në Kosovë.

Por, në vend të sigurisë dhe një jete të re, në Kosovë gjeti një sistem që, siç thotë, e ka lënë në një gjendje pasigurie dhe izolimi.

Nuk ka të drejtë të udhëtojë, nuk mund të bashkohet me familjen, nuk mund ta sjellë të fejuarën e tij në Kosovë.

Për këtë fajëson Ministrinë e Punëve të Brendshme (MPB) me departamentet e saj, si dhe Agjencinë e Kombeve të Bashkuara për Refugjatë (UNHCR).

E pyetur nga REL-i, UNHCR-ja nuk i ka adresuar ankesat e Samiut, por e ka kaluar përgjegjësinë te MPB-ja.

MPB-ja nuk u përgjigj në pyetjet e REL-it, të dërguara një muaj më parë.

Jeta ime në Siri nuk ishte e përsosur. Por, në vitin 2010, ishte e qetë.

Isha në shkollë të mesme. Kisha edhe një motoçikletë me të cilën shkoja në punën time në një punishte të zdrukthëtarisë çdo ditë.

Atëkohë, shqetësimi im kryesor ishte të mos kisha kontakte me ushtrinë e të mos detyrohesha t’i spiunoja komshinjtë e familjarët e mi.

Një vit më vonë, gjithçka ndryshoi. Të nxitur nga trazirat në botën arabe, të njohura si Pranvera Arabe, sirianë të shumtë dolën në rrugë për të kërkuar liri.

Ndjeja shumë gjëra. Nga zhurmat e plumbave, isha i frikësuar. Një gjë më bënte të lumtur: më në fund po i thoshim “jo” diktatorit që na sundonte.

Por, shumë shpejt mësova se ajo “jo” bartte në vete shumë pasoja. Ata që e kundërshtonin regjimin, arrestoheshin. Për shumë prej tyre nuk dëgjonim më kurrë.

Shtëpitë bastiseshin, protestuesit u heshtnin dhe burgjet mbusheshin me fytyrat e atyre që besonin në një revolucion. Isha vetëm 19 vjeç atëherë. Edhe familja ime besonte në revolucion, por frikësohej për mua.

Ata më shtynë drejt universitetit, me shpresën se kjo do të më mbronte nga ushtria e Bashar al-Assadit. Në Siri, ditëlindja e 18-të t’i dhuronte dy opsione: shko në universitet, ose bashkoju ushtrisë.

Nëse nuk ishe mjaftueshëm i pasur për të paguar ryshfet, ushtria ishte e pashmangshme. Shumë të rinj u detyruan të luftonin dhe t’i vrisnin të afërmit e tyre. Nuk e doja këtë fat.

Nisa studimet për drejtësi, duke shpresuar t’i ikja ushtrisë. Por, në vitin 2017, qeveria miratoi një vendim urgjent: s’ka më përjashtime; të gjithë duhej të rekrutoheshin.

Mesazhi ishte i qartë: merr armët në duar ose shpallesh tradhtar. E dija se kjo nënkuptonte vetëm një gjë: duhej të ikja.

Për vite me radhë menduam se lufta do të përfundonte. I thoshim vetes: “Vitin tjetër do të mbarojë”. Por, tani nuk kishte më kohë. Familja ime dhe unë duhej të linim gjithçka – shtëpinë tonë, biznesin tonë, kujtimet tona. Më 2017, u arratisëm në Turqi.

Detajet e ikjes nga Siria mund t’i lexoni këtu.

Ishte përplot sfida.

Por, në fund, pas dy vjetësh udhëve, në 2019-tën u vendosa përfundimisht në Kosovë.

Aty kërkova azil, bashkë me vëllain tim, Esam Nurin. Familja ime, fillimisht, qëndroi në Turqi e më vonë u kthye në Siri.

Në Kosovë, në parim, na takonin shumë të drejta: e drejta për të punuar, për të udhëtuar, për të ndërtuar një të ardhme. Por, realiteti doli tjetër gjë.

Për nëntë muaj jetuam në një kamp refugjatësh, duke pritur. Avokatët na premtonin shumëçka, por, në praktikë, na mohohej e drejta për të punuar dhe disa liri themelore.

Përfundimisht, na u dha statusi i ‘personit nën mbrojtje’. Nuk ishte status refugjati, ishte diçka më pak.

Kjo nënkuptonte se mund të qëndronim në Kosovë, por nuk kishim asnjë rrugë drejt shtetësisë. Asnjë të drejtë për të udhëtuar.

Kosova m’u bë një burg i hapur. Dhe më duket sikur dënimi im është burgim i përjetshëm.

Vit pas viti, kam luftuar për të drejtat e mia. Punova, u integrova, ndoqa çdo ligj. Përfundova edhe tri nivele të kurseve të gjuhës shqipe. Ndoqa edhe kurset për integrim.

Por, çdo kërkesë më është kthyer me të njëjtën përgjigje: “Jo, sepse nuk je refugjat”.

Si nuk jam? I ika një lufte. Pse jam sërish i izoluar?

Kur vëllai im humbi jetën në një aksident trafiku në Fushë Kosovë në vitin 2022, kërkova të më lejohej ta vizitoja familjen, të mbaja zi me ta. Edhe kjo m’u refuzua.

Kur u fejova dhe kërkova që e fejuara ime të vinte tek unë, më thanë sërish jo.

Tashmë kanë kaluar gjashtë vjet që po jetoj në Kosovë. Secilën herë më është dhënë lejeqëndrim i përkohshëm njëvjeçar.

Kam ndjekur çdo rregull. Kam pritur.

Po prisja vetëm me një shpresë: në Kosovë mund të aplikosh për lejeqëndrim të përhershëm e madje edhe nënshtetësi pas pesë vjetëve në vend – nëse ke një kontratë pune, ke dëshmi të faturave të paguara dhe dëshmi se nuk je nën hetime apo i dënuar për vepra penale.

Që nga dhjetori i 2024-tës kam folur me avokatë në UNHCR për këtë kërkesë. Nga ta më thuhej se nuk kisha pse të ngutesha dhe se kisha kohë.

Më 3 mars, shkova bashkë me një avokate të UNHCR-së në Ministri të Punëve të Brendshme për të aplikuar.

Zyrtarët më thanë “je shumë vonë”, avokatja e UNHCR-së më tha vetëm “s’e kam ditur”.

I zemëruar, angazhova një avokat dhe aplikova sërish më 14 mars. Prapë ma thanë të njëjtën gjë.

“Je vonë, aplikimi do të duhej të ishte bërë dy muaj para skadimit të lejeqëndrimit të përkohshëm”.

Por, unë i kisha pyetur disa herë. Kisha kërkuar disa herë. S’ma kishin thënë kurrë. Askush.

Tani, me lejeqëndrimin e përkohshëm deri në shkurt të 2026-tës, më duhet të pres sërish. Ndoshta një vit tjetër, ndoshta më gjatë. Ndoshta përgjithmonë.

I kam humbur shpresat. Ministria e Punëve të Brendshme i ndryshon rregullat sipas dëshirës. UNHCR-së dhe avokatëve duket se nuk u intereson.

Njerëzit që do të duhej të më ndihmonin, më kanë zhgënjyer.

Edhe me lejeqëndrim të përkohshëm, duhet të kem të drejtën e një dokumenti udhëtimi, një dokumenti ligjor që lejon refugjatët dhe banorët e huaj të udhëtojnë jashtë vendit.

Ligji për azil thotë se edhe personave nën mbrojtje duhet t’iu lëshohen dokumente udhëtimi, “përveç nëse arsyet imponuese të sigurisë shtetërore apo publike, kërkojnë ndryshe”.

Por, autoritetet ma refuzuan këtë kërkesë. Ato më thanë: “Ju nuk keni të drejtë”.

Në vend të kësaj, më ofruan një fletudhëtim. Nuk është njësoj si një dokument udhëtimi.

Një dokument udhëtimi të mundëson ta vizitosh një vend tjetër dhe të kthehesh. Fletudhëtimi është një biletë njëdrejtimëshe nga Kosova.

Mendojeni atë si dëbim, jo liri lëvizjeje.

Ata nuk më japin zgjedhje. Më thonë: ik përgjithmonë, ose rri i izoluar.

Unë refuzoj ta pranoj këtë padrejtësi. Unë kam ndërtuar një jetë këtu, punoj si dizajner grafik në një kompani. Kam ndjekur çdo rregull.

Po ta dija se çfarë do të ndodhte, nuk do të kisha qëndruar kurrë në Kosovë.

Ligji duhej të më mbronte, por më ka mbajtur të bllokuar. Rrezikova gjithçka për një jetë më të mirë, por në vend të saj, më trajtojnë sikur të mos ekzistoja.

Ende po pres. Ende po shpresoj. Ende po luftoj për të qenë i lirë.

Nuk mund ta lë Kosovën. Kam varrin e vëllait këtu.

Rrëfimi i Sami Almeshhadanit është shkruar në bazë të deklaratave të tij gjatë intervistave të dhëna për Radion Evropa e Lirë.