Performanca katastrofale e presidentit të SHBA-së në debatin e parë dhe ndoshta edhe të vetmin me Donald Trumpin, ka përforcuar narrativat se do të jetë e vështirë, nëse jo e pamundur, për ta ndalur. Performanca e tij mund ta shndërrojë atë në rosë të çalë, duke dobësuar edhe më shumë ndikimin e tij brenda dhe jashtë Amerikës.

Debati i parë – dhe ndoshta i vetmi – midis presidentëve të 45-të dhe 46-të të Shteteve të Bashkuara përbënte fitore të qartë për Donald Trump, pasi shumë më tepër shikues u përqendruan te dobësitë e dukshme fizike dhe mendore të Joe Biden sesa te shmangiet e Donald Trump dhe trafikimi i tij me gjysmë të vërteta apo gënjeshtra të plota. Pyetja tani është, megjithatë, se çfarë, nëse ka ndonjë ndryshim, do të bëjë në zgjedhjet presidenciale që janë vetëm katër muaj larg.

Debati ka të ngjarë të rrisë shanset që Trumpi të jetë në Zyrën Ovale në mesditë më 20 janar 2025. Duke hyrë në debatin e së enjtes në mbrëmje, Trump ishte pak përpara në shumicën e sondazheve kombëtare dhe, më e rëndësishmja, në gjashtë shtetet e luhatshme që ka mundësi të përcaktojnë rezultatin e zgjedhjeve. Debati vetëm sa e shtoi këtë avantazh.

Konteksti favorizon Trumpin. Ky vit ka qenë tashmë i vështirë për ata që kërkojnë të rizgjedhen, siç kanë treguar rezultatet në Indi dhe Francë (me Britaninë që është e radhës). Sondazhet gjithashtu tregojnë vlerësim të ulët për kryeministrat e Japonisë dhe Kanadasë, gjë që mund të çojë në ndryshim të lidershipit në ato vende. Bideni dhe SHBA-ja mund të jenë pjesë e këtij trendi.

Si shumë nga kolegët e tij që kërkojnë rizgjedhje, Biden ka luftuar për të menaxhuar rritjen e imigracionit dhe sfidat ekonomike. Dështimi i tij për të trajtuar në mënyrë efektive kufirin jugor ka lejuar rreth dhjetë milion burra, gra dhe fëmijë të hyjnë ilegalisht në SHBA. Pastaj janë efektet e inflacionit, diçka që votuesit e kujtojnë sa herë që shkojnë në dyqane ose mbushin makinën me benzinë. Bideni mund të tregojë arritje në politikën e brendshme dhe të jashtme, por ato janë më pak të rëndësishme për shumë amerikanë.

Më kritike është çështja e moshës së tij. Dyshimet janë të gjera dhe të thella se Biden është thjesht shumë i moshuar për atë që është ndoshta puna më kërkuese dhe më e rëndësishme në botë. Ai është 81 vjeç, mbush 82 në nëntor dhe, nëse rizgjidhet, do të mbushë 86 vjeç ndërsa është ende në Shtëpinë e Bardhë. Dhe ai është një 81-vjeçar i moshuar. Siç tregoi debati, ai ecën me vështirësi, humb fillin e mendimeve dhe ka zë të dobët dhe të ngjirur. Trumpi është vetëm tre vjet më i ri dhe nuk ka shumë kuptim kur flet, shpesh merr devijime retorike të çuditshme, por arrin të projektojë imazh më energjik.

Duke pasur parasysh paraqitjen më të mirë të Bidenit në një ndalesë fushate një ditë pas debatit, disa besojnë se ai mund të rimëkëmbet. Tek e fundit, Ronald Reagan dhe Barack Obama arritën të ktheheshin pas performancave të dobëta në debate. Por kjo ishte sepse ata shiheshin si oratorë të mëdhenj që thjesht kishin natë të keqe. Problemi i Bidenit është se paraqitja e tij e dobët përforcoi narrativën tashmë të ngulitur që do të jetë e vështirë, nëse jo e pamundur, për t’u ndryshuar. Performanca e tij mund të kërcënojë madje ta kthejë atë në diçka si “rosë e çalë” “, duke dobësuar më tej ndikimin e tij brenda dhe jashtë Amerikës.

Me gjithë këtë, Biden do të jetë kandidati i Partisë Demokratike i zgjedhur në konventën e partisë këtë gusht, përveç nëse ai heq dorë nga gara dhe i liron delegatët e tij të betuar për të votuar dikë tjetër. Kush do të ishte ky “dikush” – zëvendëspresidentja Kamala Harris, një guvernator apo senator në detyrë, një anëtar i kabinetit të tij – është supozim për të gjithë.

Është e qartë se Bideni dhe rrethi i tij i ngushtë po i rezistojnë thirrjeve (përfshirë edhe nga redaktorë simpatikë në mediat kryesore) që ai të tërhiqet. As ai dhe as ndihmësit e tij besnikë, shumë prej të cilëve kanë qenë afër tij për dekada, nuk kanë dhënë ndonjë indikacion se presidenti do të largohet.

Rënia e fatit politik të Bidenit mund të rezultojë të jetë barrë për kandidatët e tjerë demokratë në vjeshtë. Është e mundur që fitorja e Trump të ndihmojë në sjelljen e një pushtimi republikan të Senatit në të njëjtën kohë kur republikanët mbajnë Dhomën e Përfaqësuesve. Së bashku me Gjykatën Supreme që gjithnjë e më shumë ka demonstruar simpati për pozicionet e mbështetura nga Trump dhe republikanët në Kongres, kjo do të sillte ekuivalentin amerikan të një sistemi parlamentar, me pushtetin të konsoliduar në duart e një partie që kuptohet më mirë si radikale sesa konservatore.

Do të kishte pak kontrolle mbi pushtetin për të zbutur këtë pabarazi; përkundrazi, planet e Trumpit për të dobësuar pavarësinë e shërbimit civil, së bashku me premtimin e tij për të politizuar Departamentin e Drejtësisë dhe agjencitë rregullatore, do të përqendronin më tej pushtetin. Trump do të ishte i lirë të ulte taksat, të vendoste tarifa, të kufizonte më tej qasjen në abort, të lehtësonte kontrollet tashmë të lehta mbi posedimin e armëve, të zbatonte ligjin e imigracionit sipas dëshirës së tij dhe të rriste borxhin e madh.

Politika e jashtme do të ishte gjithashtu e ndjeshme ndaj ndryshimeve të mëdha, pasi sistemi politik i SHBA-së i jep liri të gjerë ekzekutivit. Është mjaft e mundur që Trumpi reduktojë ose madje do të eliminojë mbështetjen amerikane për Ukrainën, do të zbrazte angazhimet amerikane ndaj NATO-s, do t’i jepte Izraelit dorë më të lirë për të vazhduar luftën në Gaza dhe Liban dhe për të ndërtuar vendbanime, do të refuzonte të merrte pjesë në përpjekjet globale për të luftuar ndryshimet klimatike dhe do t’u jepte përparësi çështjeve bilaterale të tregtisë me Kinën mbi shqetësimet më të gjera për sjelljen e Pekinit në çështjet e jashtme.

Zgjedhjet kanë pasoja dhe kjo më shumë se të tjerat, duke pasur parasysh se ndryshimet midis kandidatëve i tejkalojnë ndjeshëm çdo ngjashmëri. Në valën e një debati që duket se ka anuar peshoret kundër Bidenit dhe pa asnjë mënyrë për të ditur nëse dikush tjetër do të jetë kandidati demokrat dhe si do të performonte ai apo ajo, miqtë dhe aleatët e SHBA-së duhet të përgatiten për ndryshime potencialisht të mëdha në janar.

Richard Haass, president emeritus i Këshillit për Marrëdhëniet me Jashtë dhe këshilltar i lartë në Centerview Partners, ka shërbyer më parë si Drejtor i Planifikimit të Politikave për Departamentin e Shtetit të SHBA (2001-03) dhe ishte i dërguari special i presidentit George W. Bush në Irlandën e Veriut dhe Koordinator për të Ardhmen e Afganistanit. Ai është autori i “The Bill of Obligations: The Ten Habits of Good Citizens” (Penguin Press, 2023) dhe i buletinit javor të Substack Home & Away. Marrë nga Project Syndicate. Përktheu: Reporteri.net.