Ambasadorja Deborah Lipstadt, e Dërguar e Posaçme për Monitorim dhe Luftim të Antisemitizmit në Departamentin e Shtetit të SHBA-së, mbajti sot një takim virtual përmes platformës Zoom me media, pjesë e së cilës ishte edhe Gazeta Online Reporteri.net.

Lipstadt gjatë fjalimit të saj shprehu pakënaqësitë se si viteve të fundit është rritur antisemitizmi.

Më poshtë gjeni intervistën e Lipstadt, përgatitur nga Gazeta Online Reporteri.net, me pyetje nga media të ndryshme nëpër botë.

Moderatori: Përshëndetje nga qendra mediatike e Departamentit të Shtetit në Bruksel. Dëshiroj t’i mirëpres të gjithë ata që bashkohen me ne në konferencën e sotme virtuale për shtyp. Jemi shumë të nderuar që na u bashkua Ambasadorja Deborah Lipstadt, e dërguara speciale për Monitorimin dhe Luftimin e Antisemitizmit në Departamentin e Shtetit të SHBA-së. Ambasadore Lipstadt, fjala është për ju.

Lipstadt: Faleminderit shumë. Faleminderit të gjithëve që u bashkuat me ne. Do të jem shumë e shkurtër në fjalët e mia hyrëse, sepse gjithçka që kam për të thënë është thënë me të vërtetë, vazhdimisht. Por tani jemi dëshmitarë të rritjes më të madhe të antisemitizmit që kemi parë në mbarë botën në shumë dekada, disa thonë që nga vitet 1940. Përveç që 7 tetori ishte dita më vdekjeprurëse për hebrenjtë që nga Holokausti dhe që ngjall kujtime të dhimbshme, ajo që po ndodh është një retorikë e incidenteve antisemitike. Nuk do t’i them të gjitha statistikat sepse shumë prej jush vijnë nga vendet ku kanë ndodhur këto gjëra. Por vetëm një shembull. Memorialet e Holokaustit u prishën në Greqi, Danimarkë, Kanada dhe Shtetet e Bashkuara. Kokteje molotov u hodhën në Berlin. Hebrenjtë po ngacmohen edhe në Francë. Në protesta po brohoritet ‘çifutë’. Po bëhet thirrje “vritni hebrenjtë”.

Postera që tregojnë një yll hebre në një kosh plehrash; ju e dini, ka thirrje ‘pastroni shoqërinë’. Tani dua të bëj diçka shumë të qartë. Qeveria ime nuk kundërshton, në fakt mirëpret protesta paqësore në qytete të Shteteve të Bashkuara dhe pjesë të tjera të botës. Ne jemi besimtarë të mëdhenj në këtë. Edhe kur protestuesit mund të protestojnë në diçka që bie ndesh me politikën tonë. Megjithatë, kur shihni njerëz që këndojnë kundër ose ngacmojnë protestuesit hebrenjë, ose dëgjoni duke thënë vrisni hebrenjtë, kjo nuk është mbështetje për të drejtat e popullit palestinez. Ky është antisemitizëm, i pastër dhe i thjeshtë. Gjithashtu, kur shprehni mbështetje për terrorizmin që ndodhi më 7 tetor, ne besojmë se kjo lloj mendësie vetëm sa nxit më shumë urrejtje, më shumë vdekje, më shumë dhunë.

Unë kam qenë në Evropë tani. Mendoj, në tre ose katër kryeqytete të ndryshme që nga 7 tetori, Romë, Paris, Gjermani. Dhe pastaj, sigurisht, në Berlin, Mynih, etj., etj.. kam dëgjuar… Dhe ky vend, ajo që po ndodh në kampuset e kolegjeve, natyrisht, është veçanërisht shqetësuese. Përsëri, jo protesta paqësore, jo kritika politikës izraelite, sepse kritika ndaj politikës izraelite nuk është antisemitizëm. Nuk mendoj se shumë njerëz të arsyeshëm do ta pretendonin këtë. Por e ndjej të nevojshme ta bëj këtë deklaratë të qartë dhe pa mëdyshje. Por në fund të fundit, kur ju pikasni komunitetet hebreje me urrejtje, frikësim, kjo nuk është duke marrë një pozicion favorit për konfliktin në Lindjen e Mesme. Ky është antisemitizëm. Unë kam biseduar në telefon me liderë të vendeve të ndryshme, me drejtues qeverish, me liderë të komunitetit hebre, me Departamentin e Brendshëm ose në fakt me sekretarë të brendshëm, sido që të quhen ata, në vendet e veçanta që ju përfaqësoni.

Ne kemi punuar ngushtë me koordinatoren e Komisionit Evropian për luftën kundër antisemitizmit, Katharina von Schnurbein, homologët e mi në Gjermani dhe Itali, etj., për të krijuar një strategji mbarëbotërore se si ta trajtojmë këtë, sepse ne nuk e shohim këtë si ‘kombe të ndara’, por ne shohim se diçka po ndodh globalisht këtu. Kur udhëtoj, dua të vihem në dijeni nga zyrtarë të ndryshëm qeveritarë dhe të tjerë, OJQ, për atë që po ndodh në atë vend, dhe gjithashtu të përcjell mesazhin shumë fuqishëm dhe shumë qartë se qeveria e Shteteve të Bashkuara po e sheh këtë shpërthim të antisemitizmit, këtë rritje… në fakt, më është dashur ta quaj cunami i antisemitizmit se jo thjesht një kërcënim për hebrenjtë. Dhe vetëm kjo do t’ia vlente të luftohej, sepse nëse keni një popullsi të cenueshme në mesin tuaj, kushdo qofshin ata, qeveria, përgjegjësia e saj është t’i mbrojë ata. Por ne e shohim atë si diçka shumë më tepër se kaq. Dhe e njëjta drejtësi është diçka e madhe në vetvete. Por ne e shohim atë si diçka më të madhe, me implikime të mëdha për vlerat demokratike, qeveritë demokratike, njerëzimin, stabilitetin kombëtar, madje edhe sigurinë kombëtare. Është diçka ndryshe nga sa kam punuar në këtë fushë në kapacitete të ndryshme për shumë dekada. Unë kurrë nuk kam parë diçka të tillë.

Pyetjet nga mediat:

A mund të ndikojnë media liberale në rritjen e antisemitizmit dhe propagandës anti-izraelite? Nëse po, si?

Lipstadt: Mendoj se mediat, liberale apo të tjera, kanë përgjegjësinë të tregojnë se çfarë po ndodh, të kontrollojnë burimet e veta. Të jesh me të drejtë skeptik ndonjëherë, por të thërrasësh diçka për atë që është. Kam vënë re një fenomen të çuditshëm. Së pari e vura re në këtë vend. Por që atëherë, gjatë një viti e gjysmë që kam qenë në detyrë, sigurisht, më shumë se kaq, e kam vënë re edhe në vende të tjera. A është kjo kur dënojnë antisemitizmin, një ngjarje apo një incident që është qartësisht dhe pa mëdyshje antisemitike, ajo që gazetarët do të bëjnë shpesh, dhe jo vetëm gazetarët, politikanët gjithashtu, është se ata do të dënojnë antisemitizmin dhe të gjitha llojet e formave të tjera të paragjykimit. Asnjë formë paragjykimi nuk është e pranueshme. Asnjë formë paragjykimi nuk duhet të tolerohet. Por në vendin tim, ne kemi pasur një numër, kemi pasur një sërë incidentesh raciste gjatë dy dekadave të fundit, por ato shumë të spikatura gjatë dy viteve të fundit janë ato që kanë marrë shumë vëmendjen e medias.
Dhe do të kishte qenë e gabuar në atë kohë të dënonim, e dini, kishim incidentin e vrasjes së George Floyd, u tha për të dënuar racizmin dhe homofobinë, mizogjininë, antisemitizmin. Ishte racizëm. Dhe kështu duhej të quhej. Pastaj e vendosni në një kontekst më të gjerë. Dhe ndonjëherë konstatoj se e ashtuquajtura media liberale nuk e bën këtë. Është e gatshme të flasë për antisemitizmin vetëm në një kontekst më të gjerë. Njerëzit që luftojnë paragjykimet më kanë mësuar dhe më kanë treguar se kur po luftoni një formë paragjykimi, thirreni për atë që është, atëherë ndoshta vendoseni në një kontekst më të gjerë. Por nëse është homofobi, quani atë si homofobi. Nëse është urrejtje ndaj muslimanëve, quani atë si urrejtje ndaj muslimanëve, urrejtje ndaj hebrenjve, quani si urrejtje hebreje, atëherë mund të keni një kontekst më të gjerë.

Cili është këndvështrimi i administratës për studentët e huaj në universitetet amerikane, të cilët dyshohet se kanë shprehur mbështetje për Hamasin në mitingjet pro-palestinës dhe thirrjet nga republikanët për të dëbuar studentë të tillë?

Lipstadt: Shtetet e Bashkuara besojnë fort, kjo administratë beson fort në protestat e lira dhe paqësore, lirinë e shprehjes, edhe nëse është liria e shprehjes që bie ndesh me politikën e veçantë të qeverisë. Në të njëjtën kohë, ne e pranojmë se kjo nuk ju jep leje për të shkelur ligje, ligjet e universiteteve ose për të shkelur ligjet e një vendi të caktuar, qofshin ato ligje lokale, shtetërore ose federale. Pra, nuk ka rëndësi nëse janë studentë të huaj apo studentë tanë, të Shteteve të Bashkuara. Nëse shkel ligjin, shkel ligjin.

A ekziston ndonjë shqetësim specifik për 80-vjetorin e ardhshëm të Holokaustit në Hungari, duke pasur parasysh precedentin e diskutueshëm të vendosur nga paraardhësi i tij më 2014?

Lipstadt: Po. Para së gjithash, mendoj se të gjitha vendet, duke përfshirë edhe vendin tim, Shtetet e Bashkuara, duhet të përballen me të këqijat dhe të mirat në historinë e tyre. Po ju flas nga Washington, D.C., nga Departamenti i Shtetit. Jam -nuk e di- gjysmë milje larg dy muzeumeve, Muzeut Përkujtimor të Holokaustit të Shteteve të Bashkuara dhe Muzeut të Historisë Afrikano-Amerikane, që të dyja trajtojnë në mënyrë mjaft specifike dhe mjaft drejtpërdrejt dështimet në historinë amerikane. Një nga ekspozitat kryesore tani në Muzeun e Holokaustit është Amerikanët dhe Holokausti. Dhe tregon antisemitizmin, fanatizmin që ekzistonte këtu në Amerikë në vitet tridhjetë dhe dyzetë. Muzeu i Historisë afrikano-amerikane është i mbushur me shembuj të dështimeve amerikane dhe shenja të errëta në rekordin e Amerikës. Pra, ne jemi besimtarë, dhe unë si historiane, sigurisht që nuk hoqa dorë nga kjo kur hyra në trupin diplomatik, besoj se je më mirë kur pranon gabimet, je më i fortë kur i pranon gabimet e tua. Sapo isha në Romë. Sapo isha në Vatikan ku hapën arkivat më shumë se kurrë më parë për rolin e Piut të 12-të gjatë Holokaustit. Dhe pata rastin ta takoja përsëri Papa Françeskun. Dhe i thashë, e komplimentova, ishte ai që e miratoi hapjen e arkivave.

Dhe unë e komplimentova për këtë, sepse thashë se ishte e qartë për ty se do të dilnin gjëra që do të mund të rëndonin në reputacionin e Vatikanit. Dhe ai tha, e vërteta është e vërteta. Dhe unë mendoj se je gjithmonë më i fortë kur e përballon këtë (të vërtetën). Tani për të folur drejtpërdrejt për disa nga çështjet e përkujtimit të Holokaustit.
Ajo që unë si historiane dhe kjo qeveri na duket shqetësuese është kur përkujtimi i Holokaustit bëhet një mjet për rehabilitimin e njerëzve që luajtën rol në kryerjen e krimeve të Holokaustit. Kjo mund të ndodhë ndërsa vendet zhvillojnë narrativat e tyre historike. E kemi parë në Lituani. E kemi parë në Ukrainë. Ne e kemi parë atë në një numër vendesh të ndryshme. Dhe ne e kemi parë atë edhe në Hungari, ku ka një përpjekje për të rehabilituar, për të rishkruar historinë e asaj që ndodhi. Tani që njerëzit po thirren si heronj kombëtarë, sepse ata luftuan kundër tiranisë sovjetike si para dhe veçanërisht pas luftës, por ata gjithashtu bashkëpunuan me nazistët dhe ata mund të kenë qenë kundër tiranisë sovjetike, por ata, krimet e tyre, si dhe me bashkëpunimet e tyre, janë mjaft të habitshme tani. Disa vende i kanë emërtuar stadiumet sportive me emrat e bashkëpunëtorëve të nazistëve ose kanë minimizuar rolin e bashkëpunëtorëve vendas. Nuk mendoj se është e shëndetshme kjo. Nuk mendoj se kjo është e shëndetshme për brezat e ardhshëm. Nuk mendoj se është e shëndetshme përkundrejt historisë dhe veçanërisht tani me rritjen e antisemitizmit. Këta njerëz, shumë prej tyre ishin antisemitë të hapur dhe ndonjëherë të teprueshëm. Dhe kjo nuk është një gjë e shëndetshme.

Pra, ne jemi të shqetësuar për këtë. Dhe ne do t’i nxisim të gjitha vendet, përfshirë Hungarinë, të jenë të gatshëm të trajtojnë historinë e tyre reale. Sinqerisht, ju kurrë nuk gaboni kur i drejtoheni historisë suaj me ndershmëri.

Shohim shumë njerëz që ngatërrojnë ata që protestojnë kundër përgjigjes brutale të Izraelit me mbështetësit e Hamasit. Ne e shohim këtë shumë shpesh nga politikanët republikanë, për shembull. A nuk është kjo e rrezikshme?

Lipstadt: Shiko, mendoj se ajo që është e rrezikshme është, natyrisht, të flasësh në përgjithësi, të pikturosh me një furçë të gjerë, si të thuash t’i futësh të gjithë në të njëjtën tenxhere. Por ajo që ne kemi parë si të habitshme është se shumë nga ata që kanë kritikuar përgjigjen e Izraelit shpesh kanë dështuar të kritikojnë atë që provokoi atë përgjigje. Presidenti Biden ka qenë shumë, madne shumë i qartë për këtë. Ne e pamë sjelljen e Isis. Kemi parë krime lufte, marrjen e civilëve, pengmarrjen e foshnjave, foshnja nëntë muajsh pengje, vrasjen e prindërve para fëmijëve ose anasjelltas. Kështu që unë mendoj se këtu ju duhet të kontekstualizoni me të vërtetë gjërat dhe të shikoni se çfarë ka ndodhur, duke ndier se populli palestinez ka marrë një marrëveshje shumë të papërpunuar nga situata botërore, nga kombet e tjera, nga Izraeli, nga vetë udhëheqja e tyre, nga organizatat brenda, Hamasi, etj. Nëse po i përdorni palestinezët si mburoja njerëzore, ky është një krim lufte. Kjo nuk justifikon një palë tjetër që të kryejë krime lufte. Dhe askush nuk do ta justifikonte këtë. Dhe vendi im nuk e ka justifikuar këtë. Por unë mendoj se ajo që kemi parë shpesh është një dështim për t’i parë këto gjëra në kontekstin e plotë të asaj që po ndodh.

Si mund ta shpjegoni rritjen e antisemitizmit në vendet ku ai nuk është një fenomen i zakonshëm, duke përfshirë Bullgarinë, e cila ishte e vetmja aleate e Gjermanisë naziste gjatë Luftës së Dytë Botërore për të shpëtuar popullsinë e saj hebreje nga dëbimi?

Lipstadt: Të mos hyjmë në historinë e Bullgarisë. Por nuk është e pazakontë të shohësh antisemitizëm në vendet ku ka pak, ama pak, hebrenj. Duke vënë për një moment kapelën time të historianëve, antisemitizmi shpesh, dhe me të drejtë, quhet urrejtja më e gjatë ose më e vjetër. Është tradita më e gjatë dhe e vazhdueshme e urrejtjes që ne kemi parë ndonjëherë, në historinë botërore dhe në shumë fe, ideologji, rrjedha kulturore, ajo është e përfshirë në ideologjinë e tyre, duke e paraqitur veten si: ne nuk jemi si hebrenjtë. Pra, nuk është një fenomen i ri. Është një fenomen shumë i trishtë. Por për shkak se antisemitizmi ekziston i pavarur nga hebrenjtë, do ta shihni shpesh në vendet ku nuk ka hebrenj, por që ato vende gjithashtu e dinë se ata që përhapin antisemitizëm brenda atyre vendeve, se ndonjëherë nuk është vendi, por njerëzit nga Qeveria, ndonjëherë janë njerëzit brenda saj. Më lejoni t’ju jap një shembull disi ndoshta absurd. Nëse do të mbaja financat e një biznesi, biznesi im shkoi financiarisht në kolaps.

Dhe u thashë njerëzve, është rezultat i të gjithë atyre njerëzve me flokë bjonde dhe sy blu që refuzuan të bënin biznes me mua. Njerëzit do të mendonin se jam pak e çmendur. Ose nëse do të thosha se është rezultat i njerëzve të majtë që refuzojnë… Ata do të thoshin, ju jeni e çmendur. Por nëse them, oh, disa hebrenj më sulmuan, kjo u bën jehonë njerëzve, madje edhe njerëzve që nuk e konsiderojnë veten antisemitë. Për shkak se ju po flisni për këtë urrejtje, e cila është kaq e vjetër dhe e futur thellë në shoqëri, mund të shihni një fenomen të ngjashëm nëse dikush do të thoshte, unë po kthehesha në shtëpi nga puna me metro dhe një grup adoleshentësh më kërcyen përmbi dhe më plaçkitën e më morën portofolin, etj. Mënyra e paracaktuar e të menduarit të shumë njerëzve do të supozonte se ai grup adoleshentësh ishin zezakë, ishte një grup adoleshentësh me ngjyrë sepse racizmi është rrënjosur thellë në kaq shumë aspekte të këtij vendi. Trashëgimia e antisemitizmit, historia e antisemitizmit, mënyra se si është pjesë themelore e kaq shumë feve, kulturave, etj., nuk varet nga prania e hebrenjve.

Më lejoni të shtoj një gjë. Mjerisht, ndoshta për ta mbyllur me këtë shënim, mjerisht, mendoj se nuk ka asnjë vend, sigurisht në Evropë, Amerikën e Veriut, madje edhe në Amerikën e Jugut, por ka shumë pak vende në kontinentin evropian, sigurisht, të cilat mund të thonë se janë të lira nga antisemitizmi./Reporteri.net