Presioni i shpejtë perëndimorë ndaj Serbisë për t’u tërhequr nga konflikti, nuk i zgjidh probleme kronike të kombësisë së Kosovës.

Shenjat gjatë kësaj fundjave sugjerojnë se kriza e menjëhershme në Kosovë është qetësuar. Disa trupa serbe po tërhiqen nga kufiri, dhe tani për tani, kërcënimi i kthimit të një konflikti të armatosur është zvogëluar.

Administrata e Joe Biden, veproi me vendosmëri të premten, duke marrë kështu mësim nga periudha para pushtimit të Ukrainës, duke e bërë publike me intelegjencën amerikane mbi lëvizjet e trupave serbe dhe duke i bërë thirrje Beogradit se ta sanksionojë dhe izolojë. Forca paqeruajtëse e NATO-s, KFOR-i, u përforcua menjëherë me transferimin e komandës së një batalioni të trupave britanike të cilat ndodheshin diku në rajon për stërvitje.

Ndërsa rreziku i menjëhershëm mund të ketë kaluar, megjithatë, kriza kronike mbi Kosovën vazhdon të acarohet. Pesëmbëdhjetë vjet pasi ish-krahina serbe shpalli pavarësinë, Kosova është ende në harresë në skenën botërore, me njohje nga pak më shumë se gjysma e 193 shteteve anëtare të OKB-së.

Në fund të viteve të 90-ta, Serbia luftoi për të ndaluar në ndarjen e saj pas viteve të shtypjes së popullsisë etnike shqiptare. Kundër kryengritja brutale e Beogradit dhe fushata e spastrimit etnik, shkaktuan ndërhyrjen e NATO-s dhe një fushatë bombardimi ajror në vitin 1999 që përfundimisht çoi në tërheqjen e Serbisë.

Pavarësia formale e Kosovës erdhi vetëm nëntë vjet më vonë, pas konsultimeve të sponsorizuara nga Organizata e Kombeve të Bashkuara (OKB) dhe një plani të krijuar për t’i dhënë mbrojtje thelbësore pakicës serbe në vend.

Që atëherë, Serbia dhe mbështetësi i saj kryesor, Rusia, kanë luftuar për të bllokuar anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare, të nxitur nga frika e shumë shteteve, duke përfshirë pesë shtetet anëtare të BE-së, se njohja do të krijojë një precedent për shkëputjen e pakicave të tyre etnike.

Beogradi gjithashtu e ka mbajtur situatën të ndezshme në katër komunat veriore të Kosovës, me shumicë serbe, ndonjëherë të ndihmuar nga përpjekjet e rënda për të demonstruar sovranitetin nga qeveria në Prishtinë. Kosova, ende nuk mund ta marrë ekzistencën e saj si të mirëqenë.

Ngjarjet e javës së kaluar në veri, mund të jenë një pikë kthese, në varësi të faktit nëse ato çojnë në një rishikim të politikës në Washington dhe në Bruksel.

Të dyja janë investuar shumë në një plan franko-gjerman, për normalizimin e marrëdhënieve, në të cilin Serbia nuk do të duhej ta njohë plotësisht por të paktën pasaportat, flamurin dhe atributet tjera të kombësisë së Kosovës, Beogradi do të ndalonte lobimin dhe bllokimin e Kosovës nga anëtarësimi në institucione shumëpalëshe, dhe në këmbim, Prishtina do të lejonte Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe, duke forcuar autonominë e tyre.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, dhe kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ranë dakord me këto parime në takime e ndërmjetësuara nga Bashkimi Evropian, por Vuçiq, refuzoi të nënshkruajnë dokumente dhe siguroi popullin e tij se nuk do ta lejonte kurrë që Kosova të bëhet anëtare e OKB-së.

Si pasojë, Kurti refuzoi të vazhdojë me Asociacionin e Komunave Serbe, duke refuzuar po ashtu t’u besojë garancive të ndërmjetësuesve të BE-së se Serbia do t’i përmbushë premtimet e veta.

Përgjigja nga Washingtoni dhe Brukseli ishte për t’i vënë fajin ekskluziv kryeministrit kosovar, Albin Kurti, kryesisht sepse Vuçiqi, ka qenë në gjendje të luajë kundër qeverive perëndimore kundër Rusisë dhe Kinës në konkurrencë për favorin e Beogradit.

SHBA-ja, për shembull ishte mirënjohëse për votat serbe kundër Rusisë në debatet e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së për Ukrainën, pavarësisht kundërshtimit të vendosur të Beogradit ndaj sanksioneve ndaj Moskës.

Administrata e Biden-it dhe BE-ja tani duhet të shqyrtojnë nëse janë marrë vesh për më tutje. Ndërsa Vuçiq tha të gjitha gjërat e duhura në privatësi, qeveria po ndërtonte ushtrinë serbe dhe po vërshonte mediat e vendit me urrejtje dhe frikë ndaj Kosovës, duke akuzuar rrejshëm Kurtin për kryerjen e “spastrimit brutal etnik”.

Më 24 shtator, një grup paraushtarak i serbëve të Kosovës të armatosur mirë, i zunë pritë një patrulle të policisë kosovare, dhe në përleshjen që pasoi me një polic kosovar të vrarë dhe tre serbë të armatosur. Qeveria e Kosovës paraqiti prova për të treguar se grupi ishte armatosur dhe kontrolluar nga Beogradi , dhe zyrtarët amerikanë e kanë bërë të qartë privatisht se i shohin ato prova bindëse.

Prita mund të ishte projektuar për të ndezur një konflikt në veri të Kosovës që do t’i jepte mbulesë Beogradit për të dërguar trupa gjoja për të mbrojtur serbët etnikë. Një synim alternativ mund të kishte qenë të detyronte KFOR-in të forconte praninë e tij dhe të merrte përgjegjësinë kryesore për sigurinë në veri të Kosovës nga Prishtina. Ky do të ishte një hap prapa për sovranitetin e vendit.

Nëse kjo e fundit ishte çështja, Vuçiq tashmë pjesërisht ia doli. Nëse ai fiton varet tërësisht tani nga drejtimi i politikës perëndimore.

*Julian Borger është redaktor i çështjeve botërore në The Guardian. Përktheu në shqip: Gazeta Online Reporteri.net.