Në një intervistë për RTV Ora ish kryeprokurori i EULEX, John Clint Williamson komenton atë çfarë po ndodh me gjyqin e ish krerëve të UÇK-së në Hagë.

Williamson nënvizon gjatë intervistës së tij se, akuzat ndaj individëve duhet të ndahen nga akuzat ndaj një populli të tërë.

Pjesë nga intervista

Gazetarja Besmira Pelushaj: Zoti Williamson, faleminderit që ju bashkuat kësaj interviste në televizionin Ora në Tiranë, Shqipëri!

John Clint Williamson: Kënaqësia është imja!

Gazetarja Besmira Pelushaj: Zoti Williamson a shikoni ju një lidhje mes aktakuzave të prokurorit special dhe raportit tuaj të hetimit?

John Clint Williamson: Po, konfirmimi i aktakuzës është padyshim një zhvillim i rëndësishëm dhe një tregues që prokurori pati prova të mjaftueshme për ta dërguar çështjen në gjyq.

Nga leximi që i kam bërë aktakuzës, shikoj se përmban informacione të ngjashme me çfarë ne menduam se provat do të tregonin në momentin që unë bëra deklaratën fillestare, mbi gjetjet tona hetimore nga investigimi i vitit 2014. Kështu që mendoj se është një konfirmim i punës që kemi bërë, kur isha kryeprokuror i task forcës hetimore.

Por, është e rëndësishme të thuhet se në këtë pikë akuzat duhen vërtetuar në gjyq dhe pala e akuzuar do të ketë mundësi të paraqesë mbrojtjen e saj. Ata prezumohen të pafajshëm dhe vetëm në rastin kur ka një verdikt që thotë të kundërtën, ata do të shpallen fajtorë.

Gazetarja Besmira Pelushaj: A është shumë vonë për këtë proces gjyqësor, pasi tashmë kanë kaluar 22 vjet, që nga koha e luftës.

John Clint Williamson: Ka marrë shumë kohë për të arritur në këtë pikë në të cilën ne gjendemi tani, dhe besoj se asnjeri nuk është i lumtur për këtë gjë. Por ne shpesh kemi parë raste që përfshijnë akuza për krime lufte që duan vite e vite për t’i sjellë çështjet në gjyq.

Këtë gjë e pamë me disa nga çështjet, si për shembull me rojet e kampeve naziste që përfunduan në emigracion në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ose në shtete të tjera europiane.

Këta persona nuk u ndoqën penalisht për dekada të tera pasi i kishin kryer krimet. Për Kmerët e Kuq në Kamboxhia procesi nisi pasi kishin kaluar më shumë se 30 vjet nga kryerja e krimeve.

Fatkeqësisht është natyra e këtyre lloj krimesh që kërkon kohë për t’i hetuar dhe shpeshherë qasja në prova, varet mbi të gjitha nga vullneti politik për të ecur përpara.

Gazetarja Besmira Pelushaj: Patjetër, por a është e mundur të hetosh dhe të gjesh prova për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit pasi kanë kaluar gati dy dekada nga lufta?

John Clint Williamson: Sigurisht që është e mundur. Shumica e dëshmive vjen nga deklaratat e dëshmitarëve okularë, por duhet të jesh në gjendje t’i përpunosh këto dëshmi dhe t’i kryqëzosh me njëra-tjetrën.

Ka nevojë për prova mbështetëse. Disa herë ato vijnë në formën e dokumenteve, herë të tjera vijnë nga pamje video që mund të jenë xhiruar nga kameramanë lajmesh, apo nga hapja e varreve masive.

Ka shumë lloje provash që mund të gjenden dhe pas 10-20-30 vjetësh. Pra, nuk është e pamundur të bëhet, por më e vështirë me kalimin e kohës.

Gazetarja Besmira Pelushaj: A mund të bazohen këto akuza vetëm tek rrëfimet dëshmitarëve?

John Clint Williamson: Unë mendoj se këto akuza do të bazohen kryesisht në dëshmitë e mbledhura, por siç e thashë, ata (prokurorët) nuk do të marrin vetëm dëshminë e një dëshmitari dhe të sjellin akuza në këtë mënyrë. Patjetër që nevojitet të ketë bashkëpunim, që mund të vijë në formën e disa dëshmitarëve të tjerë që flasin për atë që kanë parë, kështu shikohet dhe nëse historitë e tyre përputhen.

Një mënyrë tjetër është që të përfshihen prova të dokumentuara të cilat përmbajnë urdhra të lëshuar gjatë asaj periudhe. Ka disa lloje provash të mbledhura që mund të përdoren, për të vërtetuar se çfarë një dëshmitar okular po thotë. Nuk ka gjasa që akuzat të ngihen vetëm bazuar në dëshminë e një dëshmitari të vetëm.

Gazetarja Besmira Pelushaj: A janë këto dëshmitarë të besueshëm dhe efikas për hetimin?

John Clint Williamson: Në çdo hetim penal kjo është pyetja kryesore. Çdo person që udhëheq hetimin duhet të vërtetojë që ai që po jep dëshminë është i besueshëm. Duhet të kalosh në një numër të caktuar hapash që ta vërtetosh këtë gjë.

Dhe siç e thashë më përpara, është e rëndësishme të shikohet se cilat janë provat e tjera që mbështesin dëshminë e marrë. Nëse dëshmitari ka dhënë një dëshmi direkt pasi ngjarja ka ndodhur, këtë dëshmi mund ta këtë marrë një ushtar i NATO-s ose një punonjës i të drejtave të njeriut që mund të ketë qenë duke mbledhur prova. Në rast se gjenden elementë të tjerë për të mbështetur dëshminë, atëherë ajo bëhet më e besueshme.

Por në fund të fundit ky është një vendim që merret nga gjyqtarët gjatë procesit. Gjykatësit do t’i dëgjojnë dëshmitë, ata do t’i vlerësojnë nëse janë të besueshme. Në fund gjykatësit do të vendosin nëse do t’i besojnë apo jo dëshmitarit.

Ish-kryeprokurori i EULEX John Clint Williamson foli edhe për të famshmen “Shtëpi e Verdhë” në Mat.

Ai pohoi se ka qenë në Shqipëri gjatë hetimeve mbi këto akuza por nuk ka qenë asnjëherë te “Shtëpia e Verdhë”.

Sipas Williamson, autoritetet në Shqipëri e Kosovë kanë qenë bashkëpunuese, ndërsa thekson se ka evituar kontaktet me ish-presidentin, asokohe ish kryeministër i Kosovës, Hashim Thaçi.

Gazetarja Besmira Pelushaj: Për ne në Shqipëri është shumë e çuditshme të besojmë se e ashtuquajtura ‘Shtëpia e Verdhë’ ka shërbyer si një vend trafikimi organesh. Çfarë mund të na thoni për këtë, ju keni qenë në Shtëpinë e verdhë?

John Clint Williamson: Unë nuk kam qenë në Shtëpinë e Verdhë dhe nuk mund të flas personalisht drejtpërdrejt për këtë gjë. Është e vështirë për mua të flas për ndonjë provë specifike që mund të ndërhyjë në mbarëvajtjen e procesit gjyqësor pasi kjo është një çështje në shqyrtim.

Fatkeqësisht unë nuk jam në gjendje të komentoj për gjera kaq specifike, por ama jam i lumtur të flas në përgjegjësi për karakterin e kësaj çështjeje. Për çdo gjë që lidhet me provat që u mblodhën gjatë hetimit të çështjes do të tregohet gjatë procesit gjyqësor nga prokurori i çështjes dhe siç e thashë, është e papërshtatshme për mua të komentoj mbi një temë të tillë.

Gazetarja Besmira Pelushaj: Keni qenë ndonjëherë në Shqipëri?

John Clint Williamson: Po, kam qenë disa herë.

Gazetarja Besmira Pelushaj: Po gjatë periudhës së hetimit që keni kryer, keni qenë në Shqipëri?

John Clint Williamson: Po. Por gjatë atyre vizitave unë nuk kam kryer ndonjë hetim. Unë kam marrë pjesë në takime me qeverinë, bashkësinë diplomatike. Pra nuk kam kryer hetime në terren. Dhe gjithashtu nuk kam qenë as në Kosovë gjatë periudhës që isha kryeprokuror.

Unë padyshim e kam mbikëqyrur hetimin, kisha informacion mbi të dhe isha i informuar mbi të gjitha dëshmitë që prokurorët dhe hetuesit që punonin për mua po mblidhnin. Por, personalisht nuk isha i përfshirë në hetim.

Gazetarja Besmira Pelushaj: Ishte e lehtë për ju të kryenit hetime në Shqipëri, dhe si ishte bashkëpunimi me autoritetet shqiptare?

John Clint Williamson: Autoritetet shqiptare dhe kosovare ishin shumë bashkëpunuese. Ata e njohën detyrimin e tyre ndërkombëtar dhe faktin se si shtete europiane duhej të angazhoheshin në ketë proces. Padyshim që për qeverinë e Kosovës kjo nuk ishte diçka e thjeshtë për ta bërë.

Duhet vlerësuar ish-kryeministri Thaçi. Ai e kuptoi që ishte përmendur në raportin e Dick Marty dhe me shumë mundësi ishte një i dyshuar në hetim. Pra ne të dy nuk kemi pasur ndonjë kontakt direkt gjatë kohës time si kryeprokuror.

Por ai caktoi zyrtarë të tjerë të qeverisë, të punonin me ne. Kishim marrëdhënie shumë të mira pune me njëri-tjetrin. Shumë profesionale, ndonëse për ta nuk ishte një gjë e thjeshtë për ta bërë. Të njëjtën gjë mund të them dhe për qeverinë e Shqipërisë.

Ata u treguan shumë profesionistë në detyrat që ju caktoheshin, ndonëse mund të mos ishin detyra të këndshme.

Kryetari i PD, Lulzim Basha është përfshirë nga një valë akuzash nga kryeministri Edi Rama dhe mazhoranca që ai drejton lidhur me akuzat e Gjykatës Speciale mbi ish-krerët e UÇK-së dhe rolit të tij si përkthyes pranë UNMIK asokohe.

Por sipas ish-kryeprokurorit të EULEX, John Clint Williamson, akuzat ndaj liderit të opozitës në Shqipëri Lulzim si i përfshirë në hetimin e trafikimit të organeve, janë kategorikisht të pavërteta.

Pjesë nga intervista:

Gazetarja Besmira Pelushaj: Zoti Williamson këtu në Shqipëri ka disa debate, pasi kryeministri Edi Rama akuzon Lulzim Bashën për këtë çështje. Mendoni se janë akuza politike për liderin e opozitës?

John Clint Williamson: Po. Unë nuk dua të hyj në çështje të brendshme politike në Shqipëri ama sugjerimet se z. Lulzim Basha është i përfshirë në hetimin e trafikimit të organeve janë kategorikisht të pa vërteta. Kjo natyrisht është për kohë të ndryshme. Por në kohën që unë isha drejtues i gjyqësorit në misionin e Kombeve të Bashkuara në Kosovë në 2002, Lulzim Basha punonte në zyrën time si ndihmës i posaçëm dhe oficer ligjor.

Kur ato akuza mu sollën nga një gazetar amerikan gjatë asaj kohe, ne zhvilluam një hetim paraprak, por nuk përparuam shumë në ketë çështje, pasi në atë kohë shumica e atyre akuzave ishin të bazuara në ngjarje që supozohej se kishin ndodhur në Shqipëri dhe ne nuk kishim autoritetin për të zhvilluar hetime aty.

Për këtë gjë fola me kreun e misionit të OKB-së Michael Shiner dhe ai më autorizoi që t’ia kaloja informacionin Karla del Pontes, kryeprokurores së krimeve të rënda për ish-Jugosllavinë. Pra ata e morën çështjen.

Por gjatë kohës që ne në UNMIK po kryenim verifikime, e përjashtova qëllimisht Lulzim Bashën që të përfshihej në hetim. Sepse, siç e thashë ai ishte një ndihmës ligjor pranë meje dhe nuk ishte prokuror.

Gazetarja Besmira Pelushaj: Cili ishte roli i zotit Basha në hartimin e raportit tuaj përfundimtar për këtë çështje?

John Clint Williamson:Në 2014, ai nuk kishte asnjë lidhje me këtë raport, aspak. Unë po kthehem pas në kohë në periudhën kur ai punonte në UNMIK në 2002. Ai nuk kishte asnjë rol në hetim gjatë asaj kohe. Nga viti 2011 deri në 2014 ai ishte një funksionar i qeverisë shqiptare.

Ne nuk kemi komunikuar fare me qeverinë shqiptare në lidhje me ecurinë e hetimit. Pra ai nuk kishte asnjë rol si gjatë kohës që ka punuar në UNMIK dhe as kur ishte kreu i Bashkisë së Tiranës. Pra ai nuk ka pasur asnjë rol në asnjë periudhë kohore kur unë po merresha me këtë çështje.

Gazetarja Besmira Pelushaj: Dua t’ju pyes edhe njëherë për zotin Basha, sepse dua ta sqarojmë edhe për publikun. Përpara 2014, a ju ka ndihmuar zoti Basha për hetimin tuaj?

John Clint Williamson:Jo. Ai nuk ishte i përfshirë në asnjë mënyrë në hetim. Pas vitit 2011 ai ishte kryebashkiak i Tiranës. Kur kam qenë në Tiranë jam takuar me të, kemi ngrënë darkë, por si miq, si ish kolegë. Ai nuk është përfshirë në asnjë mënyrë në asnjë rol në atë kohë dhe nuk kas pasur fare lidhje me atë që ne po bënim, pra në lidhje me hetimin.

Ai nuk ishte i përfshirë as si ministër i Jashtëm, as në ndonjë rol gjyqësor. Edhe kur ishte në UNMIK, ai nuk ka qenë i përfshirë.
Jo, sepse unë nuk kisha besim tek ai, por sepse unë nuk doja ta vendosja në një pozicion të vështirë me hetimin. Ai punonte me sistemin gjyqësor të Kosovës dhe me zyrtarë të qeverisë e Kosovës, ndaj nuk do ta ngarkoja me ndonjë detyrë pavarësisht nëse ishte kosovar, shqiptar apo serb. Kjo ishte një praktikë normale e asaj kohe dhe që unë e kam zbatuar gjatë gjithë kohës.

Gazetarja Besmira Pelushaj: Po, por në Shqipëri zoti Basha akuzohet se ka fshehur disa videofilmime të krimeve në Kosovë. Keni dijeni për këto akuza?

John Clint Williamson: Nuk i kam parë këto akuza. Është hera e parë që e dëgjoj. E kam shumë të vështirë të besoj diçka të tillë.

Gazetarja Besmira Pelushaj: Bëhet fjalë për masakrën e Krushës, nëse mund t’ju ndihmoj?

John Clint Williamson: Me masakrën e Krushës. Kjo është hera e parë që e dëgjoj. Këto çështje janë hetuar nga Gjykata Ndërkombëtare kur unë isha aty dhe masakra e Krushës është e përfshirë në aktakuzën që unë ngrita ndaj Sllobodan Millosheviçit në vitin 1999 dhe ndaj zyrtarëve të tjerë të lartë të Serbisë. Këto krime janë hetuar në hollësi. Kjo është hera e parë që dëgjoj për ndonjë akuzë që për shembull diçka është fshehur në lidhje me këtë çështje.