Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, tha të hënën se sipas të gjitha gjasave zgjedhjet në katër komunat veriore do të mbahen më 18 dhjetor. Vendimi do të merret sonte ose nesër në mëngjes, shkruan Radio Evropa e Lirë në gjuhën serbe, përcjell Reporteri.net.

Më 14 nëntor, pas konsultimeve me përfaqësues të partive politike, Osmani tha se do të ftojë bumër të madh të vëzhguesve ndërkombëtarë.

“Dua t’i siguroj të gjithë qytetarët serbë të Kosovës se vendimi për të thirrur zgjedhket është obligim kushtetues që rezultoi si pasojë e dorëheqjeve të katër kryetarëve të komunave. Nuk është çështje dëshire ose vendimi që mund të ndërrohet sepse nuk ka mënyrë tjetër”, ka thënë Osmani.

Në takim nuk morën pjesë përfaqësues të Listës Serbe, por ishte Nenad Rashiq, kryetari i Partisë Demokratike Progresive, i cila nuk është në këtë mandat parlamentar.

Pas takimit, Rashiq u tha mediave se nuk ka kushte për zgjedhje dhe se zgjedhjet “mund të përdoren për të rritur tensionet, konfliktet dhe tensionet, madje edhe për të përshkallëzuar disa veprime të padëshiruara dhe dhunë”.

Ai tha se ka kërkuar nga presidentj që zgjedhjet të shtyhen për një periudhë të caktuar, por gjithashtu ka kërkuar nga qeveria e Kosovës dhe kryeministri që të heqin dorë nga afati për riregjistrimin e veturave me targa të Serbisë, d.m.th gjobat nëse veturat nuk janë riregjistruar.

Ai kërkoi që dhënia e dënimeve të planifikuara për 21 nëntor të shtyhet për 10 muaj, gjë që është kërkesë edhe e bashkësisë ndërkombëtare, për të gjetur një mënyrë për të “tejkaluar problemin”.

Çfarë duhet bërë me komunat?

Komunat me shumicë serbe në veri të Kosovës, Severna Mitrovica, Leposaviqi, Zubin Potok dhe Zveçan, janë pa kryetar komune që nga 5 nëntori, por të paktën ata qytetarë të cilët Radio Evropa e Lirë (RSE) i ka kërkuar nuk duket se janë në disponimi për zgjedhje të reja.s

Kryetarët e komunave në pjesën veriore kanë dorëzuar dorëheqjet në shenjë kundërshtimi ndaj vendimit të Qeverisë së Kosovës për të filluar procesin e riregjistrimit të veturave me targa të paligjshme për Kosovën dhe të lëshuara nga Serbia.

Gjithashtu, me mbështetjen e Beogradit zyrtar, shumica e serbëve në veri kundërshtojnë shenjat e RKS-së (Republika e Kosovës), duke insistuar në targat neutrale për statusin e Kosovës (KS).

Për të njëjtën arsye, zyrtarë të tjerë serbë në veri të Kosovës – nga policia e deri te gjyqësori – si dhe dhjetë anëtarë të Listës Serbe në Kuvendin e Kosovës, të udhëhequr nga ministri për Kthim dhe Komunitete në Qeverinë e Kosovës, Goran Rakiq dhanë dorëheqjen.

Pas dorëheqjes së kryetarit, sipas Ligjit, komunat duhet të shkojnë në zgjedhje të parakohshme.

Ligji për Zgjedhjet Lokale në Kosovë thotë se “pas shpërndarjes së Kuvendit të Komunës, gjegjësisht shkarkimit të Kryetarit të Kuvendit të Komunës, nëse brenda pesë ditëve nuk parashtrohet ankesë në Gjykatën Kushtetuese, Presidenti i Kosovës do të thërrasë për zgjedhje të jashtëzakonshme zgjedhjet lokale”, shkruan REL, përcjell Reporteri.net.

Sipas ligjit, zgjedhjet shpallen jo më vonë se dhjetë ditë pas shpërndarjes së kuvendeve komunale, ndërsa ato duhet të mbahen jo më herët se 30 dhe jo më vonë se 45 ditë pas shpërndarjes.

Zëdhënësi i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ) Valmir Eljezi thotë për Radion Evropa e Lirë se KQZ do të presë shpalljen e zgjedhjeve dhe më pas do të fillojë përgatitjet intensive.

“Si në çdo proces tjetër zgjedhor, KQZ-ja miraton fillimisht planin operacional, ku renditen të gjitha aktivitetet që duhet të kryhen për organizimin e këtyre zgjedhjeve”, thotë Eljezi.

Çfarë thonë serbët në veri?

Branimir, qytetar i Mitrovicës së Veriut, thotë për Radion Evropa e Lirë se “nuk do të merrte fare në zgjedhje”.

“Unë nuk shkoj më në zgjedhje fare pas vrasjes së Oliver Ivanoviqit [politikan serb nga veriu i Kosovës]. Zgjedhjet nuk janë më demokratike në kuptimin që njeriu mund të votojë kë të dojë, kështu që për ato arsye unë mos shkoni më”, thotë ai.

Edhe Marko nga Mitrovica Veriore nuk do të merrte pjesë në zgjedhje.

“Më vjen shumë mirë që ata u larguan nga [institucionet], sepse, më në fund, ka ardhur koha për të bërë gjërat e duhura, dhe nuk mendoj se duhet të ishim gjatë gjithë kësaj kohe në institucionet e tyre [të Kosovës] dhe të forconim institucionet e ‘shtetit të panjohurÇ”, thotë Marko.

Kosova është shtet i pavarur që nga shkurti i vitit 2008 dhe është njohur nga më shumë se 100 vende të botës, duke përfshirë SHBA-në dhe shumicën e vendeve të BE-së.

Midorag thotë gjithashtu se nuk do të merrte pjesë në zgjedhje.

“Çështja e zgjedhjeve është që komuniteti serb të zgjedhë përfaqësuesit e tij, por për momentin një gjë e tillë nuk është e mundur, kështu që zgjedhjet do të ishin farsë”, thotë ai.

Rreziku i rikthimit në 2013

Eugen Cakoli, nga Instituti Demokratik i Kosovës, thotë se shpallja e zgjedhjeve në katër komunat veriore është e pashmangshme, por se pjesëmarrja e votuesve dhe mënyra se si do të zhvillohet procesi, sipas tij janë ende të diskutueshme. Cakoli thotë se në rast se serbët në këto komuna nuk marrin pjesë në zgjedhje, Kosova rrezikonte të rikthehej në periudhën para vitit 2013, kur pjesëmarrja në zgjedhjet lokale në këto komuna ishte e ulët.

“Rrjedhimisht, u krijuan institucione që nuk kishin legjitimitet të mjaftueshëm civil”, tha Cakoli për RSE.

Serbët nga veriu u bënë pjesë e institucioneve të Kosovës në vitin 2014, pasi Kosova dhe Serbia arritën marrëveshjen e parë për normalizimin e marrëdhënieve në vitin 2013 si pjesë e dialogut me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.

Eksperti politik Artan Muhaxhiri, profesor i sociologjisë në Universitetin e Prishtinës, thotë se procesi zgjedhor nuk është zgjidhje në kohën kur serbëve u mungon vullneti për të marrë pjesë në institucionet e Kosovës.

“Në një atmosferë kaq të tensionuar dhe me reagimin e ashpër të serbëve në atë pjesë… i gjithë procesi do të kthehej në një farsë të rrezikshme dhe nuk do të kishte legjitimitet”, thotë Muhaxhiri.

Ai shton se para zgjedhjeve lokale në veri do të ishte mirë që të arrihet një marrëveshje politike mes Beogradit dhe Prishtinës, por, sipas tij, aktualisht nuk ka indikacione se kjo mund të ndodhë.

Skenarët e mundshëm për zgjedhje komunale në veri

Ish-kryetari i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve në Kosovë, Mazlum Baraliu, thotë për Radion Evropa e Lirë se ka disa skenarë që mund të ndodhin në zgjedhjet e jashtëzakonshme lokale në veri.

“Një prej tyre është bojkoti, megjithëse është një alternativë më pak e mundshme. Ata [kryetarët e komunave] kanë dorëzuar dorëheqjet e tyre para dhe brenda afatit [ligjor] që kanë kandiduar sërish për kryetar bashkie. Ata mund t’i lënë sërish ato mandate (të kthyera) dhe kështu në pafundësisht”, i thotë ai Baraljit.

Sipas tij, nëse qytetarët me të drejtë vote nuk i përgjigjen procesit zgjedhor, atëherë do të përsëriten procedurat ligjore për zgjedhjet lokale.

“Presidenti duhet të përsërisë procedurën dhe të përpiqet të zbatojë procesin zgjedhor, i cili është parakusht për zhvillimin e demokracisë lokale në ato komuna”, thotë Baraliu.

Në komunat veriore me shumicë serbe janë mbajtur edhe zgjedhjet e jashtëzakonshme në vitin 2019. Një vit më parë kryetarët e këtyre komunave dhanë dorëheqje, në shenjë pakënaqësie me vendimin e Qeverisë së atëhershme të Kosovës për vendosjen e taksës 100 për qind për produktet te importuara nga Serbia.

Në zgjedhjet e majit 2019 pjesëmarrja e qytetarëve ishte mbi 42 për qind./Reporteri.net/