×
  • Lajme
  • Lajme

    INTERVISTË | Hoxhë Drilon Gashi: Zgjidhja e konfiltit Izrael-Palestinë s’u ka mbetur një grupi shqiptarësh që bërtasin “Allahu Ekber”, ka shumë gënjeshtra në trashëgiminë islame

    Reporteri
    18 Maj 2021 | 17:41

    Autor: Mirlind Behluli


    Drilon Gashi, hoxhë me profesion, ka folur për Gazetën Online “Reporteri.net” rreth debatëve që deklaratat e tij që jo rrallë herë janë shndërruar në virale duke ngjallur debat të madh në rrjetet sociale e në mreediat tradicionale. Në këtë intervistë, ish-imami në xhaminë e Vitomericës, i përjashtuar nga Bashkësia Islame, ka sqaruar idenë e tij rreth mundësisë që Profeti Muhamed të jetë shqiptar e mbi mos obligueshmërisë së mbulesës në Islam.


    Përtej sqarimeve, hoxha nga Peja ka komentuar ndarjet fetare në Islam duke konkluduar se reforma e parë duhet të jetë pranimi nga sunitët e shiitët (dy rrymat kryesore të Islamit) “se ka ndërhyrje dhe gënjeshtra të panumërta në trashëgiminë Islame”.

    Njohësi i filozifisë islame ka folur edhe rreth qëndrimeve të tij mbi interpretimet konservatore të hoxhollarëve rreth gruas. Sipas hoxhës në sytë e Zotit burri dhe gruaja janë të barabartë dhe se feja është përtej gjinisë.

    Gashi, që shpesh nga përkrahësit e tij është quajtur hoxhë liberal, ka shprehur mendimin e tij rreth konfliktit të riaktualizuar ndërmjet Izraelit dhe Hamasit.

    “Nuk janë gjithë arabet budallenjë me tërë atë potencial intelektual, me njerëz të ngritur të lindur dhe të ritur me atë konflikt, me një dialog 50 vjeçar me ndërmjetësues të rangut më të lartë të diplomatëve botëror, mos u merakonsi shumë, nuk kanë mbetur në hall që një grup nga Shkupi, Prishtina apo Tirana tua zgjidhin problemin kaq kompleks, duke bërtitur “Allahu Ekber”, tha Gashi.

    Lexojeni të plotë intervistën të hoxhës Drilon Gashi për Gazetën Online ‘Reporteri.net’:

    Deklaratat e juaja, po të shprehemi në gjuhën e internetit, janë bërë virale dhe nuk është hera e parë kur bëheni figurë e përfolur në mediat tradicionale e ato sociale. Ju madje jeni ankuar disa herë për keqcitim e nxjerrje nga konteksti të fjalive. Pse gjithë këto reagime kundrejt qëndrimeve që i mbani, të cilat s’përtoni t’i shfaqni edhe publikisht?

    Drilon Gashi: Tipat e personalitetit logjikë siç jam unë, kanë një neveri ndaj gjithçkaje që ata e konsiderojnë të palogjikshme, jo të bazuar në arsye dhe prova. Kërkimi im për të vërtetën varet nga një parim që kam përdorur gjithmonë si themelin tim: logjika. Si një mendimtar mysliman me këtë natyrë, jam i shtyrë që të bëj hulumtime papushim, tu jap përgjigje gjërave derisa të mund të marrin kuptim dhe të di gjërat e reja dhe të paprekura më parë.

    Si fëmijë dhe adoleshent, unë kam marrë fenë, kryesisht me pasim të verbër, sepse askush rreth meje nuk mund t’i shpjegonte ato gjëra logjikisht. Por ja që sot, unë –falë Zotit- po mundohem të shpjegoj të gjitha ato gjëra që nuk kishin kuptim kur isha më i ri. Jam shumë i prirur të ngrej pyetje dhe të kërkoj shpjegime dhe më pëlqen parafrazimi dhe shtjellimi me fjalët dhe stilin tim.

    Tani, të mos më keqkuptojë dikush, identiteti im “Unë jam”, ka edhe pjesë të tjera të si dhembshuria, dashuria, mençuria, etj. por Logjika dhe Filozofia Islame është ajo që jehonë më shumë me mua. Shumë herë njerëzit që kanë debatuar me mua, kanë lexuar shkrimet e mia dhe dëgjuar zërin tim më quajnë të pandjeshëm dhe madje kanë vënë në dyshim edhe cilësinë e islamit tim për shkak të mungesës së “dashurisë” që unë shfaq sa herë që diskutoj ose debatoj mbi fetë / besimet e tyre. Ka pasur raste kur edhe jam ndier fajtor për këtë, por sidoqoftë, unë e di që në këndvështrimin fetar, logjika e ftohtë pa dashuri, zemër dhe shpirt është e pakuptimtë.

    Feja nuk është e lehtë të tregohet në një mënyrë logjike dhe të argumentohet filozofikisht dhe shumica e njerëzve nuk mund ta bëjnë atë. Jo të gjithë njerëzit mendojnë dhe thellohen, por ata të gjithë përjetojnë dhe ndiejnë. Prandaj, e kam kuptuar që ruajtja e emocioneve të tyre në disa raste është më e rëndësishme sesa arsyeja.

    Kërkimi për të njohur më shumë më shtyu të përpiqem të kuptoj edhe fetë e tjera. Kështu, përveç sekteve islame që i njoh shumë mirë, lexova edhe për fraksionet e krishtera, Judaizmin, Taoizmin, Hinduizmin, Budizmin, Zoroastron, Filozofitë e Egjiptit, Indisë, Persisë, Greqisë dhe Romës së lashtë. Ishte qetësuese të kuptosh që përtej ritualeve dhe shkrimeve të shenjta të secilës Fe qëndron një e përbashkët që i lidh të gjitha së bashku. Edhe Ajnshtajni besoi në Zot, por në mënyrën e tij. Ai besonte se matematika dhe fizika ishin mënyrat për të njohur më mirë Zotin dhe për të qenë më pranë Zotit.

    Shumë e përkrahin çasjen time, por natyrisht, ka edhe të atillë që janë kundra qëndrimeve të mia. Arsyjet janë të shumta. Në një shkrim vendos faktin, në një video e tregoj një të vërtetën, në një emision flas për të drejtën, jurisprudencën, psikologjinë, nganjëherë pse jo e përdori edhe talljen, ironinë, sarkazmën, tragjiken, prandaj jo të gjithë mund ti ndajnë ato e ti kuptojnë. Nuk janë të shumët ata që mund t’i kuptojnë në tërësi, prandaj edhe mund t’ia fusin një zgërdhimë nga fillimi deri në fund, mendojnë që e kanë kapur, por se kanë kuptuar ndoshta as titullin e lere më qëllimin, epo këtyre personave s’kam ç’ju bëj. Nëse do të ishin ushtarakë të klasit të parë siç thonë se janë të gjithë, atëherë do ta kuptonin tekstin, mesazhet dhe qëllimet e mia. Disa sipërfaqësorë nuk i lë egoja ta lexojnë apo dëgjojnë mesazhin më kujdes. Ka ndodhur që një tezë të vetme e kam studjuar përafërsisht 20 vite radhazi. Origjinaliteti, fryma, ideja, e reja, inteligjenca kanë kosto të lartë jetësore.

    Megjithëkëtë, unë dua t’i falënderoj miqtë dhe dashamirët, si dhe të gjithë ata që lexojnë e dëgjojnë mendimet e mia e të cilët nuk pajtojnë në ato që them. Jemi pajtuar që të mos pajtojmë mes vete. Po jetojmë në pluralizëm dhe demokraci dhe vetëm kështu shkohet përpara.

    Ditë më parë keni deklaruar se Pejgamberi Muhamed mund të ketë qenë shqiptar. A mund ta elaboroni këtë mendim që duket se është në kundërshti me narrativën e përgjithshme historike se Profeti është arab nga fisi Kurejshit?

    Vite më parë, presidenti i Universitetit Irakian “Al-Muthanna”, Dr. Ezz Al-Din Abu Al-Taman botoi një libër me titullin “Muhamedi nuk është arab”. Autori në atë libër pretendon se Profeti Muhamed (a.s.) nuk ishte arab, sepse ai kishte lidhje me Ismailin dhe Ismaili ishte djali i profetit Ibrahim, e profeti Ibrahim dihet se nuk ka qenë arab.

    Ai aty pretendon se as fisi Kurejsh nuk janë arabë, por të arabizuar, që do të thotë se ai fis u bë arab përmes shoqërimit të tij me fisin Xhurthum, i cili jetoi në Mekë dhe mësoi gjuhën e tyre. Është e njohur që nga kohërat antike se arabët janë të ndarë në dy pjesë: Kahtan dhe Adnan. Fisi Kahtan janë arabë të vërtetë dhe ata janë arabët e Jugut, që do të thotë arabët e Jemenit dhe ata janë origjina e arabëve , ndërsa arabët e Arabizuar dhe Adnani janë Arabët e Veriut dhe ata i referohen Adnan bin Ad, i cili shkon përsëri te Nabit bin Ismaili.

    Dhe fakti që Profeti Abraham nuk ishte arab, nuk e ndaloi djalin e tij të arabizohet, dhe arabizmi i tij nuk ishte as me gjak dhe as me prejardhje, kështu që ai ishte i pari që u arabizua. Për ta sjellë idenë më afër atyre që po diskutojnë në mënyrë të pavetëdijshme, unë u them: Dikush mund të jetë francez dhe babai i tij marokenë ose algjerian, dhe ai mund të jetë suedez dhe babai i tij është irakian, dhe kjo është e qartë – deklaron ai.
    Nëse e marrim parasysh këtë hipotezë, atëherë nuk duhet harruar edhe hipotezën tjetër se pellazgët tanë si populli më i lashtë në botë, mund të kenë qenë edhe themeluesit e Egjiptit të Lashtë, sepse Thoti (Hermesi i Madhështisë së Trefishtë) pretendohet se Fliste Shqip. Filologu i shquar nga Roma Guiseppe Catapano, si rezultat i punës së tij kërkimore-shkencore 40-vjeçare, botoi një vepër kapitale nga fusha e shkencave filologjike, të cilës ia vëndosi një titull shumë interesant: THOT –TAT PARLAVA ALBANESE që dmth. TATI FLISTE SHQIP. Siç shihet nga vet vepra, autori për studimin e vet delikat dhe të vështirë, është mbështetur kryesisht në veprat e shkrimtarëve antikë dhe në përmendoret e egjiptianëve, hititëve, grekëve dhe romaklve, respektivisht edhe në shkrimet e ilirëve-shqiptarëve të lashtë.

    Kur jemi të profeti ynë i dashur Muhamed, librat si “Shamail Muhamedije” të cilat e përshkruajnë dukjen, fizionominë, ngjyrën e lëkurës sipas gojëdhënave më të sakta historike, të bëjnë të dyshosh edhe më tepër se ai ngjasonte me arabët e ditëve të sotme. Ah sikur të posedonim ndonjë pikturë të tij, por edhe kjo u pat ndaluar.

    Në fund të fundit, ajo që dua të vë në spikamë është se gjethçka është e mundur dhe ne si pasardhës të ilirishtës nuk duhet që asnjëherë ta nënçmojmë prejardhjen tonë të lashtë.

    Në deklaratat e mia, përkundër titujve bombastik të disa mediave, unë asnjëherë nuk kam dhënë gjykime afirmative për këtë çështje, nuk kam thënë që Muhamedi ishte shqiptar, por kalimthi e kam përmendur që figuron si një hipotezë, sepse më pëlqen hulumtimi i të vërtetës dhe dua ta nxis pra kritikën shkencore në këto fusha të dijes, e cila për fat të keq, deri në ditët tona, nuk ka arritur në një nivel të duhur.

    Po ashtu, mediat ju cituan se keni thënë se mbulimi i femrës është traditë arabe dhe se s’ka të bëj me fënë islame. Çka realisht keni dashur të thoni me këtë deklaratë?

    Në Kuran, fjala “hixhab” nuk i referohet mbulesës islame, por ka krejt tjetër kuptim. Ndërsa për vargun 30 dhe 31 nga kaptina nr. 24 në Kuranin Fisnik me emrin En-Nur, ka edhe një interpretim tjetër shumë të rëndësishëm, që shumë hoxhallarë po e anashkalojnë.
    Kurani është i shenjtë, por interpretimi i tij është mund njerëzor. Mua më pëlqen që të paraqes alternativa dhe kush të dojë le ta merr, kush të dojë le t’i qëndrojë besnik klasikës. Sipas interpretimit tjetër, rreth të cilit kam dhënë shenjë, vargjet në fjalë nuk e urdhërojnë as mbulimin e flokut, e lere më mbulimin e fytyrës apo vellon që quhen “burka”.

    Trupi i një gruaje sipas Kuranit është i ndarë në dy pjesë:

    a) një pjesë e ekspozuar (e dukshme): vargu thotë, “përveç asaj që (duhet rregullisht) të shfaqet (ila ma dhahara minhā)”; këto pjesë të jashtme janë ato që mund të shihen nga një trup femëror: koka, shpina, supet, krahët, këmbët, dhe të tilla, që përbëjnë pamjen e saj fizike (në publik);

    b) një pjesë e paekspozuar (e padukshme): pjesë të trupit të saj që Allahu zakonisht nuk i ka ekspozuar para syve; pjesa e paekspozuar e një gruaje quhet xhujub (xhepat).

    Termi arab që përmendet në varg “xhejb” i referohet një hapjeje, një çarje, xhepi ose ndarjeje që hapet midis dy palëve (‘një çarje në shkëmbinj’ ose ‘hapje e një xhepi’). Një mëngë këmishe, për shembull, ka një hapje të rrumbullakët dhe shtrihet midis dy palëve. Sa i përket trupit të një gruaje, ka disa pjesë që ndodhen ‘ndërmjet dy palëve’, për shembull, zona midis dhe nën gjoksin e saj; nën sqetullat e saj; zona e vaginës dhe mollaqet. Të gjitha këto fusha janë xhepat e saj, dhe këto janë ato vendet që kërkohet nga gruaja besimtare që t’i mbulojë.

    Disa njerëz do të argumentojnë se fytyra e një gruaje (sytë, veshët, goja dhe hunda) gjithashtu mund të vlerësohet si private. Ne nuk e mohojmë këtë, por fytyra e një gruaje u përket atyre pjesëve që janë “mā zahara minha”, pjesë të trupit që janë e ekspozuar dhe jo e fshehur natyrshëm. Për më tepër, një fytyrë njerëzore është pjesa më e dukshme e trupit dhe u jep individëve identitetin e tyre. Allahu kurrë nuk do të dëshironte ta vinte fytyrën e një gruaje, me të cilën shpreh personalitetin e saj, nën një vello. Prandaj, fytyra (goja, sytë, veshët, etj.) nuk i përket pjesëve të ‘fshehura’ të një gruaje, por është pjesë e bukurisë së saj të dukshme (zana) dhe nuk ka nevojë të mbulohet.

    Sa i përket vellos në kuptimin e mbulimit edhe të fytyrës (burkës) ajo s’ka të bëj fare me islamin, por është një traditë ju prezantua myslimanëve kur ata pushtuan Persinë në fund të shekullit të 10-të si një shenjë e respektit të grave dhe jo e nënshtrimit. Në antikitet, vetëm grave asiriane të klasës së lartë u kërkohej me ligj të mbanin vello, ndërsa skllevërit dhe shërbëtorët ishin të ndaluar në mënyrë të qartë nga ajo. Urdhri islam për të veshur vellon erdhi nga fundi i shekullit të 16-të, kur yashmak (vello) u bë e detyrueshme në Perandorinë Osmane. Abbasidët, duke marrë hua nga praktika e mbretërve të mëvonshëm Persianë Sasanë, zhvilluan sistemin e tanishëm … që do të thotë burgim i përhershëm dhe skllavërim i gjysmës së kombit.

    Gratë muslimane në Kardesiah dhe Jarmuk – dy betejat më të rëndësishme e Islamit pranë Bedrit dhe Huneinit, dhe infermieria e tyre e shkëlqyer e të plagosurve pas atyre betejave, është në vetvete një provë për çdo person të arsyeshëm se Burka, siç kuptohet tani, nuk është konceptuar kurrë nga shokët e Profetit.

    Në frymën e pluralizmit, njerëzit e kanë lirinë edhe për këtë, mirëpo nuk duhet të ketë detyrim për këto çështje, as nga ana e prindit e as e burrit, absolutisht.

    Unë kam respekt të madh për çdo individ që dëshiron në mënyrën e duhur të shoqërohet me besimin e tij. Ky fenomen i tmerrshëm i burkës që është rritur që nga shekulli III dhe IV i kalendarit islamik është mirë të pritet, megjithatë, ne duhet ta tolerojmë dhe pranojmë atë plotësisht dhe personalisht nuk do ta sfidoja kurrë.

    Ka një debat të madh, që duket që s’do të përfundojë asnjëherë, ndërmjet tradicionalistëve dhe modernistëve myslimanë. Të parët pra tradicionalistë më shumë i kushtojnë vëmendje haditheve (fjalëve e veprave të Profetit) dhe janë shpesh reaksionar e nganjëherë përbuzës kundrejt zhvillimeve filozofike e etike në Perëndim. Ndërkaq modernistët lënë përshtypjen se janë më racional, ezoterikë e më brendësues të ideve perëndimore. Ku e gjeni veten ju më shumë?

    Kjo që thoni është shumë e vërtetë dhe gjatë gjithë historisë ka pasur një ndarje të ngjajshme. Drejtimi i parë heziton të ngre çështje të reja, sepse ngritja e çështjeve të tilla i çon njerëzit të humbin besimin. Sipas tyre, duhet të heshtim dhe jo të flasim, të mos provokojmë ide e as të reformojmë sistemin, por ta imitojmë me fanatizëm traditën e vjetër.

    Detyra e tyre është transmetimi i traditës, i mendimeve të themeluesit dhe mjeshtrit të parë të saj, brezit tjetër, dhe për këtë qëllim, gjëja më e rëndësishme është të mbahet e pacënuar doktrina. Një medh’heb i tillë nuk pranon kurrë ide të reja, modifikime, dhe kritikë të drejtpërdrejtë për mjeshtrin. Idetë e reja janë herezi dhe çojnë në përçarje. Në çoftë se një pjestar i shkollës përpiqet të ndryshojë doktrinën, atëherë ai përjashtohet si heretik.

    Tradicionalistët po mundohen ta ruajnë me fanatizëm rrobën e vjetër, edhe atëherë kur ajo i çon në gjëra absurde dhe ekstremizëm. Kur i pyet pse kështu dhe cilat janë provat për këtë, ata do t’ju thonë se kështu thotë historia dhe trashëgimia e medh’hebit tonë. E vërtetë, ata ndoshta mund t’ju përmendin juve edhe ndonjë ajet kuranor për këtë, por të jeni të sigurt, prova e vërtetë e tyre nuk është ajeti kuranor. Përkundrazi, evidenca e tyre është transmetimi tek i cili ata u mbështetën për të interpretuar ajetin kuranor.

    Në këtë mënyrë, të gjitha ndryshimet e doktrinës, nëse ndodhin si të tilla janë ndryshime tinzare. Të gjitha këto paraqiten si ripohime të thënieve të vërteta të mjeshtrit, të fjalëve të tij, të kuptimit të tij, të qëllimeve të tij, me një fjalë gjithçka i atribuohet mjeshtrit.

    Natyrisht në një shkollë të këtij lloji nuk mund të ketë asnjë shqyrtim racional. Atje zakonisht gjen argument kundër kundërshtarëve dhe heretikëve ose kundër shkollave rivale dhe doktrina mbrohet kryesisht më shumë më pohime të thata, dogma dhe dënime, sesa me argumente.

    Drejtimi i dytë thotë se, pasi që interpretimet fetare nuk janë feja vet, atëherë ju (drejtimi i parë) i bie që nuk po frikësoheni për fenë, por realisht vetëm për interpretimin tuaj fetar.
    A duhet të jetë qëllimi kryesor i ruajtjes së besimit me çdo çmim, edhe nëse është përmes intrigave, gënjeshtrave, legjendave, haditheve të dobëta dhe transmetimeve izraelite?!

    Reforma e parë është pranimi nga Sunitët dhe Shiitët, nga njerëzve të tyre të thjeshtë dhe nga dijetarët dhe hoxhallarët e tyre, se ka sigurisht ndërhyrje dhe gënjeshtra të panumërta në trashëgiminë Islame në të cilën kanë rrëshqitur shumica e predikuesve dhe në të cilën janë motivuar me arrogance impulset personale dhe sektare për të mbjellë përplasje dhe kontradikta në besimin dhe Sheriatin Islam.

    Edhe sipas dijetarëve më eminent të shkencës, më shumë se tri të katërtat e transmetimeve gojore nga historia islame janë të dobëta dhe jo-autentike. Çështja e cila duhet të na shqetësojë në të vërtetë është përparimi dhe evulimi, dhe se feja e vërtetë e Zotit nuk ka mundësi që të bie ndesh me faktet dhe përparimin. Ne duhet ta japim kontributin tonë për kohën që po jetojmë, siç bënë edhe gjeneratat e kaluara për kohën e tyre. Kjo është ajo fusha në të cilën po mundohem ta jap kontributin tim.

    Nga përkrahësit e juaj, jeni quajtur shpesh hoxhë modern e liberal. Por, kundërshtarët e juaj, nuk kanë përtuar t’iu shpallin heretik e të pafe. Çfarë mendoni rreth këtyre etiketave? A jeni hoxhë modern apo jeni i devijuar po te shpreheshimi në gjuhën refuzuese të kundërshtarëve tuaj?

    Duhet të mundohemi të prodhojmë, të jemi të zellshëm dhe të dalim me shpjegime të reja në shkrimet dhe kërkimet tona. Pala tjetër le të vazhdojë të na shaj e akuzoj për braktisje të sektit apo islamit të tyre, për shkak të mungesës së pretendimeve të tjera substanciale, sepse siç duket, edhe ata vetë janë mërzitur me të njëjtat argumente të pabazuara dhe të vjetruara, të cilat kurrë nuk e bindën dhe as nuk do ta bindnin askënd.

    Nuk është çështja nëse ekziston Reforma në Islame, por çështja është se CILA reformë Islame është e nevojshme. E kur ndodhë, atëherë disa në fillim gjithmonë e konsiderojnë të devijuar, por më pas bëhet pjesë e domosdoshme e jetës dhe gjeneratat që vijnë e mirëpresin dhe e falenderojnë.

    Muhamed Abdu dhe Rashid Rida paten bërë thirrje për një kthim në bazë, duke hequr mënjanë disa nga interpretimet ligjore nga e kaluara, dhe zhvilluan një ndjenjë të ripërtërirjes së interpretimit racional ose ixhtihad që përfshin tekstet origjinale në një kontekst modern. Sot, ekziston një lloj këndvështrimi reformist i quajtur Myslimanët Progresivë Iluministë të cilët janë të frymëzuar nga fryma e sipërpërmendur, por edhe kritike të bursave moderne dhe rrjedhave të ndryshme të traditës Myslimane për të çuar përpara një interpretim Islam të shekullit 21, humanist dhe tepër intelektual.
    Prej këtyre mendimtarëve mund të përmendim: Fazlur Rahman, Abu Yarub Al Marzouki, Khalil Abdel-Karim, Nasr Ebu Zejdi, Farag Foda, Muhammad Mustafa al-Maraghi, Mahmoud Mohammed Taha, Khaled Abu al-Fadl, Adis Duderija, Farid Esack, Omid Safi, Leila Ahmed, Abdullahi Ahmed En-Na’im, Mustafa Akyol, Inxhinier Asghar Ali, Mohammad Khatami, Ingrid Mattson, Fatema Mernissi, Mohammad Mojtahed Shabestari, Tarik Ramadan, Omid Safi, Ali Shariati, Abdolkarim Soroush, Ali Gomaa, Ziauddin Sardar, Amina Ëadud, Muhamed Shahrur, Adnan Ibrahim, Kamal al-Haydari, etj.

    Njeriu duhet ta pranojë urtësinë dhe të vërtetën kudo që ta gjej dhe nuk duhet të pres për këtë ndonjë urdhër prej ndonjë kryetari, hoxhe, prifti apo dikujt tjetër [Ju e besuat Atë, para se t’u japë leje unë juve!](Taha, 71).

    Ka thënë Gazaliu në “Munkidh mine Dalalal” (fq. 52): “Zakoni i mendjelehtëve është se ata e njohin të vërtetën përmes njerëzve e jo njerëzit përmes të vërtetës. I menquri duhet të pajtojë me fjalët e imam Aliut r.a. I cili ka thënë: Mos e njih të vërtetën përmes njerëzve, por njihe të vërtetën që ti njohësh pasuesit e saj.” I menquri i ditur fillimisht e studion të vërtetën, e pastaj i shikon mendimet, atëherë, nëse janë të vërteta i pranon”.
    Ndërsa pak më poshtë, faqe 54 ai thotë: “Kjo është një dyshim i kotë, që është përhapur të shumica e njerëzve. Kur ia atribuon një fjalë një personi që ata e zënë për të mirë e pranojnë edhe nëse ajo fjalë është e kotë, e nëse fjala i atribuohet një personi që ata e shohin si të keq e refuzojnë, edhe pse fjala në vete është e vërtetë. Ky është një devijim i madh”. Problemi më i madh është përçarja sektare dhe urrejtja e tjetrit vetëm pse mendon ndryshe nga ti.

    Gjatë ramazanit pati një debat rreth barazisë së grave në Islam që u ngjall pas një deklarimi të një hoxhe se gruaja kryesisht e ka vendin në kuzhinë, ndërkaq burrat në odë. Për më shumë, dëshmia e grave, sipas intepretimeve të shumë hoxhollarëve, është sa gjysma e burrave. A po i shndërrojnë këto interpretime gratë në një gjysmë-njëri? A ka barazi ontologjike ndërmjet burrave dhe grave në Islam?

    Filozofia dhe feja është përtej gjinisë dhe burri dhe gruaja janë të barabartë në sytë e Zotit. Është e vërtetë psikologjike dhe anatomike se tek shumë mashkuj në përgjithësi dominon më shumë ana racionale, ndërsa femra ka më shumë karakter emocional. Burri zakonisht është më i plotë për nga ana logjike, ndërsa i mangët nga ana emocionale dhe ajo e ndienjave, ndërsa gruaja është me e plotë për nga ndenjat e saja sesa burri, por më e mangët nga ana racionale. Karakteri fëmëror më tepër sheh detajet ndërsa ai mashkullor fokusohet te totali. Për këtë arsye, ata duhet të mundohen ta plotësojnë mangësitë e njëri-tjetrit.

    Dëshmia para gjygjit konsiderohet një emanet shumë i rëndësishëm për atë që e kupton, sepse ajo mund të sjellë dënimin e njeriut, burgosjen apo tek e fundit edhe vdekjen e tij. Për këtë arsye, islami i kohës së profetit Muhamed, është rreshtuar në krah femrës, sepse ia ka vënë asaj partnerën për ta ndihmuar dhe për ta rikujtuar.

    Tjetër: Prej gjërave apriori që duhet ti dimë në këtë çështje, është se babai shembull nuk lejohet të dëshmojë për djalin e vet, po kështu as djali për babanë e tij. Këtu futet edhe gruaja dhe burri, nuk lejohet të dëshmojnë për apo kundër njëri tjetrit. Po kështu as gjykatësi apo hetuesi nuk është lejuar në atë kohë që të jetë i afërt i të akuzuarit.

    A keni menduar ndonjëherë këtë?

    Sepse zakonisht në këto raste, humb natyra e racionalitetit dhe drejtësisë dhe kalojmë tek ana emocionale e njeriut që mund të ndryshojë shpejt dhe si pasojë e prish ekuilibrin e gjykimit. Përderisa tek gruaja dominon ana emocionale, atëherë ajo ka nevojë që të ketë një ndihmës tjetër këtu. Kjo nuk presupozon që femra na qenka me gjysme truri, siç thonë disa njerëz, absolutisht.

    Pamundësia e njeriut që të bëjë një gjë, nuk kosiderohet mungesë. Për shembull, unë mund të jem një kontabilist i mirë, mirëpo injorant në mjekësi. Dikush tjetër mund të jetë një mjek I mirë, por injorant në inxhinjeri. Gjarpri mbrohet me anë të helmit, e iriqi mbrohet me therra. Burri nuk mund të lind e as ti jap gji një fëmiu, ndërsa gruaja zakonisht nuk mund të punojë në xehtore.

    Nga një diversitet i tillë i jetës dhe natyrës sonë, përkundrazi, rezulton një plotësim i mrekullueshëm. Bukuria e gruas është në ndjenjat dhe emocionet e saj, ndërsa bukuria e burrit është në intelektin e tij.

    Gruaja në mënyrë që të bëhet dëshmitare në gjyq, zakonisht ajo duhet ta dëshmojë një krim të veçantë, e në këtë rast ka mundësi që emocionet e saja ta mundin trurin e saj, sidomos atëherë kur sheh ngjyrën e gjakut përshembull, ose imazhin e një krimineli, ose mund ta mbulojë frika apo tmerrohet, gjëra këto që lehtë mund të shkaktojnë tek ajo mungesën e detajit të krimit në fjalë, prandaj Kurani në atë kohë e ka parë të nevojshme që të ketë një ndihmëtar nga ky aspekt.

    Në jurisprudencën klasike islame, në rastin e çështjeve trupore si divorci, martesa, emancipimi i skllavit dhe raju ‘(kthimi i të drejtave bashkëshortore), sipas Averroes, Imam Abu Hanifa besonte se dëshmia e tyre është e pranueshme në raste të tilla.

    Bile kur bëhej fjalë për dëshminë ligjore që ishte transferuar në fushën private (p.sh. lindja), dëshmia e një gruaje ishte e barabartë, dhe shpesh më e denjë se dëshmia e një burri, pasi nuk kishte dyshim se një grua ishte më me përvojë në atë arenë. Ibn Kudamah (vd. 620 H), në përmbledhjen e tij mbi jurisprudencën islamike al-Mughnī, shpjegoi se në çështjet e infermierisë, lindjes së fëmijës, menstruacioneve, dëlirësisë dhe defekteve fizike, dëshmitari mashkull nuk pranohet fare.

    Edhe në rastet e hududit – dënimeve për krime të rënda, në historinë islame gjejmë edhe disa gojëdhëna e hadithe të cilat regjistrojnë praninë e vetme të dëshmitarëve femra në rastet e një vrasjeje si ajo e atentatit ndaj Kalifit Uthman, të cilat janë marrë për bazë.
    Në kapitullin e dytë të Kuranit, Al-Baqarah, ajeti 2: 282 thuhet që dy gra janë të barabarta me një burrë në sigurimin e një dëshmie në situata financiare, sepse në atë botë, gruaja nuk punonte në komune dhe nuk kishte përvojë në këto aspekte.

    Mund të thotë dikush: Por edhe në atë kohë ka pasur raste kur gruaja është me racionale sesa burri. Themi: Po, mirëpo kodi legjislativ zakonisht merr parasysh shumicën e rasteve dhe në bazë të kësaj formulon ligjin.

    Tjetër: Nëse e meditojmë me kujdes, shohim se Islami nuk pretendon që dëshmia e një gruaje të jetë gjysma në asnjë rast. Islami kërkon dy dëshmitare femra kundër një mashkulli në rastin e transaksioneve financiare si një mjet relaksimi i përgjegjësisë pasi nuk është shumë i përshtatshëm për temperamentin, sferën e tyre të interesit dhe mjedisin e zakonshëm.

    Ajeti Kur’anor duhet të shihet vetëm si një rekomandim i drejtuar ndaj individëve dhe gjyqtari i gjykatës duhet të vendosë se çfarë lloji dhe provat e kujt do të jenë të mjaftueshme për të provuar një çështje. Marrja e provave përfundimtare është e rëndësishme, pavarësisht nëse ato mund të merren nga vetëm një burrë apo vetëm një grua. Në rastet kur një grua dhe një burrë ndajnë të gjitha cilësitë e mira islame të një dëshmitari, përkundrazi dëshmia e një gruaje të vërtetuar nga një grua tjetër mund të konsiderohet në të vërtetë më e fortë se dëshmia e pabazuar e një burri.

    Sot, me ndryshimin e rrethanave, duhet të ndryshojë edhe delikti fetar. Nëse një grua përmbush kriteret e dëshmisë dhe ka përvojën e duhur, duhet të jetë e barabartë me burrin edhe në këtë aspekt, dhe kështu, përveç modernistëve, kanë menduar edhe disa prej klasikëve, bile edhe disa tradicionalistë si Ibn Tejmije dhe Ibn Kajimi.
    Në Islam, dëshmia e disa grave të jashtëzakonshme si ato që transmetuan Hadithin është konsideruar si më e fortë se e shumë burrave të cilët nuk plotësuan kriteret e duhura në vlerësim.

    Pëfundimisht, Komentuesit klasikë zakonisht shpjeguan trajtimin e pabarabartë të dëshmisë duke pohuar se natyra e grave i bëri ato më të prirura për gabime sesa burrat. Modernistët myslimanë kanë ndjekur reformatorin egjiptian Muhamed Abduhu në shikimin e pjesëve të shenjta përkatëse të kushtëzuara nga rolet e ndryshme gjinore dhe përvojat e jetës që mbizotëruan në atë kohë, sesa në aftësitë mendore inferiore të grave, duke e bërë rregullin jo përgjithësisht të zbatueshëm në të gjitha kohërat dhe vendet.

    Ka disa javë që është rikthyer në qendër të vëmendjes konflikti shumë-dimensional ndërmjet izraelitëve dhe palestinezëve. Nyja e çështjes palestineze duket se është xhamia al-Aksa, që në historinë islame njihet si kibla e parë e vendi i Israsë e Miraxhit të Profetit. Si i keni parë riaktualizimin e konfliktit mes izraelitëve e palestinezëve?

    Debati për konfliktin mes Palestinës dhe Izraelit pikë së pari kërkon përgjegjësi dhe maturi nga çdo debatues, politikan, shkencëtar apo profesionalist për çështje të konflikteve ndërkombëtare. Kur të flasim rreth kësaj çështje, duhet t’i kemi parasysh 3 gjera fundamentale:

    E para: Arabet janë një popull me numër shumë të madh, kanë një gjuhë, një fe dhe një kulturë të vecantë nga popujt tjerë dhe kanë një shtrirje gjeografike shumë të madhe në dy kontinente, me nje potencial ekonomik, politik, ushtarak dhe intelektual, që i bën ata të kenë një rol shumë të rëndesishëm në arenën ndërkombëtare.

    E dyta: Arabët kanë një histori të bujshme edhe nga e kaluara edhe në kohën e tashme dhe kanë miqësi më shumë popuj të botës, edhe me vet hebrejtë e ndajnë një histori të përbashkët sepse hebrejtë para se të formojnë shtetin e tyre kanë jetuar dhe jetojnë në mesin e arabeve, me të sigurtë se askund tjeter në botë, duke përjashtuar armiqësinë e fundit që e ka zanafillën me fillimin e ndërtimit të shtetit të tyre në zemër të arabve.

    E treta: Konflikti Arabo-Izraelit asnjëherë nuk ka qenë komflikt lokal, por prej fillimit ka qenë dhe mbetet një konflikt me përmasa botërore, sepse në këtë konflikt edhe fizikisht edhe politikisht edhe ushtarakisht, kanë qenë dhe mbeten të involvuara fuqitë botërore të ndara në dy blloqeve deri në luftën e fundit 73 mes Egjiptit dhe Izraelit.

    Prandaj, të flasësh pa përgjëgjësi reth këtij konflikti ose të flasësh me gjuhën e militanteve partiak dhe militantëve të klubeve sportive, se unë e përkrahi palestinezet kundër Izraeliteve ose Izraelin kundër Arabeve është sharllatanizëm i vërtetë dhe rugaçëri adoleshente. Ka një gojëdhënë profetike që thotë se “I zoti i shpisë me së miri i di problemet e shtëpisë së vet”. Pra në këtë rast, Arabët janë të zotët e shpisë së vet edhe ata i dinë me së miri problemet e veta. Nuk janë gjithë arabet budallenjë me tërë atë potencial intelektual, me njerëz të ngritur të lindur dhe të ritur me atë konflikt, me një dialog 50 vjeçar me ndërmjetësues të rangut më të lartë të diplomatëve botëror, mos u merakonsi shumë, nuk kanë mbetur në hall që një grup nga Shkupi, Prishtina apo Tirana tua zgjidhin problemin kaq kompleks, duke bërtitur “Allahu Ekber”.

    Ky konflikt është futur që moti në kornizat e zgjidhjes paqësore, por fillimisht duhet të pritet që Arabët të zgjidhin deri diku problemet e veta vëllazërore që janë shumë më të theksuara dhe më të përgjakshme se sa konflikti me Izraelin. Izraelitet po ashtu janë një popull që është i ndarë mes vete me bindje historike se a duhet të kenë shtetin e vet apo jo; ka prej tyre që shohin andrrën e Izraelit te Madh në gjithë tokën arabe.

    Zgjidhja e problemeve të mbrëndshme të arabëve dhe hebrejve, kam bindjen se do vjen deri të zgjidhja paqësore shumë shpejt me ndihmën ndërkombëtare, sidomos pas rënies së Bashkimit Sovjetik, i cili pat mbjell një farë urrejtje shumë të madhe duke përdorur një propagande tmeruese kundër Perëndimit dhe involvimit të besimit fetar si mjet efikas në luftë kundër Perëndimit, që realisht nuk ka të bëj asgjë me besimin, por thjeshtë është një luftë për territor në tokën e shenjtë nga tre besimet.

    Kosova tashmë ka qëndrim zyrtar rreth konfiliktit të fundit ndërmjet Izraelit dhe Hamasit, i cili konflikt po vazhdon edhe gjatë kohës sa po realizohet kjo intervistë. Sipas jush, a do të duhej të kishte qëndrim zyrtar Kosova përkitazi me këtë konflikt?

    Unë mendoj se shumica e konflikteve lindin nga probleme thelbësisht politike. Nga këndvështrimi im, edhe pse grupet fetare dhe qeveritë duhet të mbajnë marrëdhënie të bazuara në bashkëpunim dhe respekt të ndërsjellë, feja dhe politika janë dy gjëra krejt të ndryshme. Nëse guxoj ta them, politika duhet t’u lihet politikanëve dhe Zoti Zotit.
    Theksoj, konflikti Izraelito-palestinez nuk ka të bëjë me çështje fetare por politike, dhe Feja në këtë rast nuk është më shumë se një pretekst ose, aq më tepër, një instrument i manipuluar nga forcat politike. Simpatizantet e njerës palë apo tjetrës palë nuk e zgjidhin as një problem mes Izraelit dhe arabëve, por shumë lehtë mund ta djegin shtëpinë e vet.
    Parë në aspektin human, filozofik dhe fetar, jam kundër çdo lloj dhune ndaj njerëzve, kafshëve dhe madje edhe bimëve; jam pra gjithashtu kundër padrejtësisë ndaj palestinezëve (dhe natyrisht edhe dhunës ndaj izraelitëve sepse në këtë luftë, civilët nga të dy palët po vriten.)

    Ndërsa në aspektin politik, siç e dini kam mbajtur një qëndrim “neutral” në këtë konflikt. Pyetja është se çfarë kontribuon në të vërtetë një “neutral” ndaj këtyre gjërave në një botë më të mirë? Të qenit neutral në këtë rast do të thotë që ne të mos bëhemi pjesë e LUFTRAVE POLITIKE, por t’i shikojmë obligimet e domosdoshme që kemi para popullit tonë; arsimin, kujdesin shëndetësor dhe ekonominë e vendit. Qëllimi im është vendosja e paqes dhe dëshira që drejtësia të mbizotërojë në çdo fushë të shoqërisë njerëzore, përfshirë edhe fushën e politikës.

    Kurani mëson që bota kur sëmuhet me sëmundje të tilla si “përçarja”, “fanatizmi”, “imitimet e verbra”, atëherë njerëzimi ka nevojë për edukim shpirtëror. Unë besoj se shtypjet, luftërat dhe problemet e tjera në botë, do të shërohen përmes edukimit shpirtëror të Njerëzimit. Në fakt nëse njerëzit edukohen si duhet që nga fillimi, atëherë nuk do të kemi luftëra dhe konflikte. Na mbetet që të lutemi vetëm që kjo luftë të përfundojë sa më shpejt të jetë e mundur dhe gjithashtu lutemi për të gjithë ata njerëz që janë të prekur nga kjo egërsi.

    Falënderimi i takon Zotit dhe tek Ai është suksesi.

    Shpërndaje:
    Të ngjashme
    Të ngjashme

    © Reporteri (R Media L.L.C.), 2019-2024. Të gjitha të drejtat e rezervuara.

    Linku i lajmit u kopjua!