Komisioni Evropian ka publikuar sot Raportin e Progresit për Kosovën.

---

Më poshtë mund të gjeni gjetjet kryesore të zhvillimeve në Kosovë, sipas vlerësimit të Parlamentit Evropian.

”Kriteret politike

Kosova ka bërë progres në zbatimin e disa reformave kryesore të lidhura me BE, veçanërisht në lidhje me përmirësimin e kuadrit ligjor në fushat e sundimit të ligjit dhe administratës publike. Megjithatë, një numër i masave dhe vendimeve ad-hoc nuk ishin në përputhje me objektivat e deklaruara të reformës të qeverisë. Madhësia e tepruar e qeverisë, duke përfshirë rritjen e mëtejshme të numrit të zëvendësministrave, ka vazhduar të ndikojë në kredibilitetin dhe efektivitetin e saj.

Kuvendi ishte në gjendje të ndërtonte shumicën për disa çështje strategjike kyçe për Kosovën, siç tregohet nga ratifikimi i marrëveshjes së kufirit me Malin e Zi dhe miratimi i reformave legjislative të rëndësishme në BE. Megjithatë, Asambleja vazhdoi të vepronte në një kontekst politik shumë të polarizuar dhe mbetën dobësitë në funksionimin e saj të përgjithshëm, siç dëshmohet dukshëm nga mungesa e vazhdueshme e kuorumit, duke rezultuar në vonesa në veprimtarinë legjislative.

Ka pasur progres të kufizuar në adresimin e gjetjeve dhe rekomandimeve të misionit të vëzhgimit të zgjedhjeve të BE lidhur me zgjedhjet parlamentare dhe komunale të mbajtura në vitin 2017.

Situata në veri të Kosovës mbetet veçanërisht sfiduese.

Ka një nivel të përgatitjes në fushën e reformës së administratës publike. Gjatë periudhës raportuese, është bërë një përparim i përgjithshëm, megjithatë janë të nevojshme përpjekje serioze për të trajtuar ndikimin politik në rekrutimin e nëpunësve civilë të lartë. Ka pasur përparim të mirë me miratimin e paketës së ligjeve për funksionimin dhe organizimin e administratës publike, zyrtarët publikë dhe pagat. Arritje të tjera përfshijnë miratimin e udhëzimeve për planifikimin strategjik dhe fillimin e zbatimit të planit të veprimit për racionalizimin e agjencive. Kuadri ligjor i rishikuar është një hap i rëndësishëm drejt krijimit të një shërbimi civil modern dhe profesional dhe përmirësimit të llogaridhënies. Ndërsa Ligji për Pagat fut një sistem pagash më transparent dhe më të barabartë për zyrtarët publikë, ndikimi buxhetor afatmesëm ngre shqetësime.

Sistemi gjyqësor i Kosovës është në një fazë të hershme. Janë arritur disa përparime, pasi u miratua Ligji për Përgjegjësinë Disiplinore të Gjyqtarëve dhe Prokurorëve dhe Ligji për Ndërmjetësim dhe avancimi i sistemit elektronik të menaxhimit të rasteve. Numri i stafit gjyqësor në të dy prokuroritë dhe gjykatat u rrit në 2018, duke përfshirë edhe në Prokurorinë Speciale. Ndërsa integrimi në sistemin gjyqësor të gjyqtarëve serbë, prokurorëve dhe stafit mbështetës të tyre zyrtarisht u mbyll në vitin 2017, nevojitet më shumë punë për të siguruar funksionalitet të plotë, veçanërisht në lidhje me Gjykatën e Apelit. Gjyqësori është ende i prekshëm ndaj ndikimit të panevojshëm politik. Administrimi i drejtësisë mbetet i ngadalshëm dhe joefikas dhe institucionet e sundimit të ligjit kërkojnë përpjekje të vazhdueshme për të ndërtuar kapacitetet e tyre.

Kosova është në një fazë të hershme / ka një nivel të përgatitjes në luftën kundër korrupsionit. Kosova ka bërë disa përparime përmes reformave të rëndësishme legjislative në fushën e sundimit të ligjit dhe në hetimin dhe ndjekjen penale të rasteve të nivelit të lartë. Progres është bërë edhe në konfiskimin paraprak të pasurisë, edhe pse konfiskimet finale mbeten të ulëta. Korrupsioni është i përhapur dhe mbetet një çështje shqetësuese.

Kosova është në një fazë të hershme në luftën kundër krimit të organizuar. Disa përparime janë bërë kryesisht përmes reformave të rëndësishme legjislative në fushën e sundimit të ligjit, në hetimin dhe ndjekjen penale të rasteve të nivelit të lartë dhe në ngrirjen paraprake të pasurisë. Megjithatë, është bërë pak progres në konfiskimin përfundimtar të pasurive dhe ende ka shumë pak hetime financiare dhe dënime përfundimtare. Masat janë të nevojshme për të siguruar në mënyrë strikte se nuk ka ndërhyrje politike me aktivitetet operative të organeve të zbatimit të ligjit dhe prokurorisë. Situata në veri të Kosovës në lidhje me krimin e organizuar vazhdon të paraqesë sfida për agjencitë e zbatimit të ligjit.

Progres është bërë në luftën kundër terrorizmit, veçanërisht në lidhje me krijimin e kushteve më të mira për rehabilitimin dhe riintegrimin e luftëtarëve të huaj terroristë dhe familjeve të tyre. Autoritetet e Kosovës duhet të jenë më efektive në përpjekjet e tyre për të luftuar pastrimin e parave dhe ligji përkatës duhet të jetë në përputhje me acquis të BE-së dhe standardeve ndërkombëtare.

Kuadri ligjor në përgjithësi garanton mbrojtjen e të drejtave njerëzore dhe themelore në përputhje me standardet evropiane. Megjithatë, zbatimi i legjislacionit dhe strategjive të të drejtave të njeriut shpesh dëmtohet nga burimet joadekuate financiare dhe burimet e tjera, veçanërisht në nivel lokal, prioritizimi i kufizuar politik dhe mungesa e koordinimit. Mekanizmat ekzistues për koordinimin dhe zbatimin e të drejtave të njeriut janë joefektive. Mbetet varësia e madhe nga donatorët e huaj. Duhet bërë më shumë për të garantuar në mënyrë efektive të drejtat e personave që i përkasin pakicave, përfshirë romët dhe ashkalinjtë dhe personat e zhvendosur, për të siguruar barazinë gjinore në praktikë, për të krijuar një sistem të integruar të mbrojtjes së fëmijëve dhe për të avancuar mbrojtjen e trashëgimisë kulturore. Kosova ka njëfarë niveli të përgatitjes lidhur me lirinë e shprehjes, e cila mishërohet në Kushtetutë. Kosova përfiton nga një mjedis mediatik pluralist dhe i gjallë. Institucionet e sundimit të ligjit vazhdimisht ndjekin kërcënimet dhe sulmet kundër gazetarëve dhe ka një rënie në numrin e incidenteve. Një zgjidhje e qëndrueshme për financimin e transmetuesit publik mbetet për t’u miratuar. Transmetuesi mbetet i ndjeshëm ndaj presionit dhe ndikimit politik.

Sa i përket marrëdhënieve të mira fqinjësore dhe bashkëpunimit rajonal, Kosova vazhdoi të merrte pjesë në shumicën e forumeve rajonale. Megjithatë, vendimi i Kosovës për të vendosur një tarifë prej 100% në importet nga Serbia dhe Bosnja dhe Hercegovina ka dëmtuar përpjekjet e bashkëpunimit rajonal.

Sa i përket normalizimit të marrëdhënieve me Serbinë, Kosova ka mbetur e angazhuar në dialog. Megjithatë, qeveria e Kosovës duhet të revokojë tarifat për importet nga Serbia dhe Bosnja dhe Hercegovina. Kosova duhet të bëjë përpjekje të mëtejshme të konsiderueshme për të krijuar një mjedis të favorshëm për përfundimin e një marrëveshjeje ligjore me Serbinë. Një marrëveshje e tillë është urgjente dhe vendimtare në mënyrë që Kosova dhe Serbia të përparojnë në rrugët e tyre evropiane.

Autoritetet kanë bërë përparim në menaxhimin e migracionit të rregullt dhe të parregullt. Këto përpjekje duhet të vazhdojnë dhe të ndërtohen. Në këtë kontekst, Kosova duhet të vendosë një mekanizëm kthimi për migrantët e parregullt në përputhje me standardet dhe praktikat e BE-së.

Kriteret ekonomike

Kosova është në një fazë të hershme dhe ka bërë disa përparime në zhvillimin e një ekonomie tregu funksionale. Rritja ekonomike ishte e fuqishme, por situata shumë e vështirë e tregut të punës mbetet një shqetësim. Qeveria i përmbahet rregullave fiskale, por presioni i shpenzimeve në lidhje me përfitimet sociale për grupe të caktuara të popullsisë dhe pagat e punonjësve publikë paraqesin rreziqe për financat publike dhe pengojnë zhvillimin e sektorit privat. Ambienti i biznesit është përmirësuar disi, por mbeten sfida të vazhdueshme, duke përfshirë ekonominë joformale të përhapur, një gjyqësi të ngadaltë dhe joefikase, mbizotërim të lartë të korrupsionit dhe institucione të dobëta të sundimit të ligjit. Megjithë rritjen e fortë të eksporteve të shërbimeve, diversifikimi ekonomik ka përparuar ngadalë.

Kosova është në një fazë të hershme dhe ka bërë disa përparime në lidhje me kapacitetin e saj për të përballuar presionin konkurrues dhe forcat e tregut në BE. Kosova bëri disa përparime në përmirësimin e rrugëve, por ka hendeqe të mëdha në infrastrukturën hekurudhore dhe energjetike. Progres i vogël është bërë në sigurimin e një furnizimi të qëndrueshëm të energjisë dhe humbjet në sektorin e energjisë elektrike mbeten shumë të larta. Kosova bëri disa përparime sa i përket digjitalizimit të ekonomisë. Progres i vogël është bërë në përmirësimin e cilësisë së arsimit dhe trajtimin e boshllëqeve të aftësive në tregun e punës. Ndryshimet strukturore po shfaqen vetëm ngadalë dhe ekonomia mbetet shumë e varur nga sektori i tregtisë së brendshme. Rritja e eksporteve është nxitur kryesisht nga eksportet e shërbimeve në diasporë, ndërsa mungesa e diversifikimit të produkteve pengon rritjen e eksporteve të mallrave.

Legjislacioni i BE

Sa i përket përshtatjes me standardet evropiane, Kosova ka një nivel të përgatitjes. Shtrirja legjislative ka vazhduar në disa fusha, por zbatimi është i dobët. Janë bërë disa përparime në fushën e lëvizjes së lirë të mallrave, shërbimeve dhe kapitalit, si dhe në shërbimet financiare, prokurimin publik dhe konkurrencën. Progres i mirë është bërë në fushat e statistikave dhe kontrollit financiar. Në fushën e taksave dhe doganave, është bërë përparim në mbledhjen e të ardhurave tatimore, reduktimin e ekonomisë gri ose zbatimin e masave doganore për mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale, megjithatë Kosova duhet të shtojë luftën kundër ekonomisë informale dhe evazionit fiskal. Janë arritur disa përparime për të adresuar çështjet mjedisore, por zbatimi mbetet prapa. Sektori i energjisë vazhdon të përballet me sfida serioze, pavarësisht nga disa përparime sidomos në efiçiencën e energjisë. Në përgjithësi, Kosova duhet të përmirësojë kapacitetet e saj administrative dhe koordinimin, në të gjithë sektorët, për të siguruar zbatimin efektiv”.